بهزاد علیپور

فرآیند توسعه اقتصادی کشورها و مجموعه سیاست هاى اقتصادی طی دهه هاى اخیر به گونه ای بوده است که چالش هاى زیست محیطی به یکی از مهمترین دغدغه هاى سیاست گذاران تبدیل شده است. لذا، بررسی نقش و تأثیر سیاست هاى اقتصادی دولت بر کیفیت محیط زیست می تواند حایز اهمیت باشد. هدف از این مطالعه سنجش آثار آلاینده های زیست محیطی (آلاینده های هوا) در بخشهای مختلف بر مخارج بهداشت و درمان در ایران می باشد. الگوی مورد استفاده در این مطالعه از الگوی تصریح شده گروسمن و همکاران و فرانکلین و همکاران الهام گرفته است، و با استفاده از روش داده هاى ترکیبی (Panel Data) به تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار ایویوز 9 پرداخته شده است. نتایج آزمون های ریشه واحد دیکی فولر و فیشر دال بر وجود هم انباشتگی بین متغیرها دارد. نتایج آزمون هاسمن نشان از مدل اثرات ثابت برای تخمین بلندمدت می باشد. میزان تاثیرگذاری انتشارآلاینده های صنعتی (دی اکسید کربن، دی اکسیدنیتروژنو دی اکسیدگوگرد) در صنایع مورد مطالعه برابر با 012/0 می باشد. همچنین سهم سوخت های فسیلی در انتشار گازهای گلخانه ای در بخشهای مختلف برابر با 056/0 و مثبت می باشد، و لگاریتم هزینه های تحقیق و توسعه برابر با 12/0- می باشد که با افزایش بودجه تحقیق و توسعه می توان راهکارهای برای کاهش آلودگی ارائه داد و همینطور با انتقال تکنولوژی و نوآوری های جدید اثرات مخرب ناشی از آلودگی های صنعتی، تجاری و ... را به میزان قابل توجهی کاهش داد. همچنین عرض از مبدا مدل مورد نظر میزان اثرگذاری در صنایع مختلف را نشان داده است که این میزان در بخش صنایع به میزان 39/0 می باشد که بیشترین تاثیر را بر آلودگی دارا می باشد و بخش تجارت و خانگی کمترین تاثیر بر آلودگی به میزان 18/0 می باشد.

در این مطالعه به بررسی تأثیر اندازه دولت بر بیکاری بین دو گروه منتخب از کشورهای عضو Menaو کشورهای عضو OECDدر قالب الگوی پانل و در بازده زمانی (2013-2000) پرداخته شده است. علاوهبر متغیر اندازه دولت، متغیرهای نرخ رشد اقتصاد، نرخ تورم و حداقل دستمزدها و مقررات و ساختار سیاسی بازار نیروی کار استفاده شده است. نتایج حاصل از برآورد الگوی اثرات ثابت نشان می دهد که متغیر اندازه دولت در کشورهای عضو منا تأثیر منفی بر نرخ بیکاری داشته است، اما در کشورهای عضو OECD نتیجه ای متفاوت دارد. متغیر مقررات ساختاری طبق مطالعات مؤسسه فریزر و هریتیچ ( LVi) به عنوان مقررات دست و پاگیر بر بیکاری اثر منفی دارد. این متغیر در دو گروه مورد مطالعه تأثیر منفی گذاشته است. در هر دو گروه مورد بررسی رابطه بین تورم و بیکاری معکوس بوده است که بیانگر رابطه منحنی فیلیپس می باشد.

اشتغال یکی از عوامل اساسی سه گانه تولید (کار، زمین، سرمایه) می باشد که کار برخلاف سایر عوامل قابل ذخیره شدن نبوده و در صورت عدم استفاده آن در تولید، این نیرو از بین خواهد رفت. این جاست که ضرورت تحلیل اشتغال از اهمیت ویژه ای برخوردار می شود. مسئله ی دخالت و نقش دولت در اقتصاد نیز از دیرباز یکی از پدیده های مورد توجه اقتصاددانان بوده است. حدود اندازه دولت و اثر آن بر متغیرهای کلان اقتصادی نقش تعیین کننده ای در وضعیت اقتصاد دارد. در این بررسی متغیرهای اندازه دولت، نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم و میزان سرمایه گذاری بخش خصوصی به عنوان متغیرهای توضیحی و متغیر اشتغال به عنوان متغیر وابسته در قالب یک رگرسیون چند متغیره وارد مدل شده اند. در نهایت نتایج مدل نشان داد که اندازه دولت بر اشتغال اثر منفی داشته و نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم و میزان سرمایه گذاری بر اشتغال اثر مثبت دارد. نتایج حاصل از برآورد الگو در دوره زمانی 1390-1355 با استفاده از روش خود توضیحی با وقفه های گسترده (ARDL) و آزمون کرانه های پسران، شین و اسمیت نشان می دهد که الگوی پویای ما به سمت الگوی بلند مدت حرکت می کند. همچنین نتایج الگوی تصحیح خطا بیانگر این است که به میزان 56 درصد از میزان انحراف در مدل مورد نظر، از مسیر بلند مدت خود توسط متغیرهای الگو در هر دوره تصحیح می شود.

در این مطالعه تأثیر کوتاه مدت و بلندمدت اندازه دولت بر رشد اقتصادی ایران با استفاده از آمارهای موجود در سری زمانی 1390-1353 اندازه گیری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از برآورد الگو با استفاده از روش خود توضیحی با وقفه های گسترده [1] ( ARDL ) و آزمون کرانه های پسران، شین و اسمیت [2] نشان می دهد که الگوی پویای ما به سمت الگوی بلندمدت حرکت می کند. همچنین نتایج الگوی تصحیح خطا بیانگر اینست که به میزان 59 درصد از میزان انحراف در مدل مورد نظر، از مسیر بلندمدت خود توسط متغیرهای الگو در هر دوره تصحیح می شود. نتایج تخمین بلندمدت تحقیق نشان می دهد که بین متغیرهای قیمت نفت و درآمدهای نفتی و نسبت سرمایه گذاری به GDP حقیقی به عنوان متغیرهای مستقل با متغیر رشد اقتصادی به عنوان متغیر وابسته رابطه مثبت و بین متغیر اندازه دولت و متغیر مجازی سالهای جنگ و انقلاب با متغیر وابسته، رابطه منفی وجود دارد.