اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی

هدف: از این مطالعه برآورد ارزش تفریحی و حفاظتی باغ گل های پارک چمران، در شهر کرج می باشد. برای این منظور 125 پرسش نامه در سال 1392 از بازدیدکنندگان باغ مورد مطالعه، جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده حاکی از آن است که، 79 درصد پاسخ دهندگان برای ارزش حفاظتی باغ و 89 درصد برای ارزش تفریحی تمایل به پرداخت داشته اند. همچنین نتایج بیانگر آن است که حداکثر تمایل به پرداخت هر فرد برای ارزش حفاظتی، 5/19778 ریال و برای ارزش تفریحی، 9/4834 ریال به ازای هر فرد برآورد شده است. با توجه به نتایج مطالعه مهمترین عوامل اثرگذار بر تمایل به پرداخت برای ارزش حفاظتی مبلغ پیشنهاد، درآمد، شغل و دیدگاه های نگرشی بوده و برای تمایل به پرداخت برای ارزش تفریحی مبلغ پیشنهاد، تحصیلات و دیدگاه های نگرشی بوده است. در این راستا پیشنهاد می شود که مسؤلین باغ گل ها، به ایجاد دو انتخاب حق عضویت و ورودیه برای شهروندان جهت ورود به باغ مورد نظر اقدام نمایند.

در مطالعه حاضر پس از تکمیل پرسشنامه و جمع آوری داده های مقطعی سال زراعی 93 1392 از 201 تولیدکننده گندم آبی منتخب به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای در منطقه فسا، اثرات افزایش قیمت حامل های انرژی بر تقاضای نهاده های مؤثر بر کیفیت محیط زیست بررسی شد. ابتدا با استفاده از سیستم عرضه تقریبا ایده آل تابع تقاضای نهاده های تولید گندم برآورد و رابطه مکملی و جانشینی بین نهاده ها تعیین شد. سپس با افزایش قیمت حامل های انرژی (گازوئیل و برق) با اعمال سناریوهای مختلف برنامه هدفمندی یارانه ها، به محاسبه تغییرات مقدار تقاضای نهاده های تولید پرداخته شد. در این مطالعه از تغییرات مقدار تقاضای نهاده های آب، سموم شیمیایی، کود شیمیایی و حامل های انرژی به عنوان نهاده هایمؤثربرکیفیت محیط زیست استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که کشش های خود قیمتی جبرانی تقاضا برای همه نهاده های مورد بررسی منفی است. همچنین کشش های متقاطع جبرانی بیانگر وجود رابطه مکملی بین نهاده های گازوئیل و ماشین آلات و برق و نیروی کار و رابطه جانشینی بین نهاده های گازوئیل و برق و نیز گازوئیل و نیروی کار می باشد. اثرات افزایش قیمت گازوئیل و برق نشان داد که با افزایش قیمت این حامل ها، مقدار تقاضای نهاده هایمؤثربرکیفیت محیط زیست افزایش می یابد. لذا پیشنهاد می شود که سیاست فوق در تولید گندم با احتیاط بیشتر صورت گیرد. در نهایت علی رغم پایین بودن کشش های خود قیمتی و متقاطع جبرانی تقاضای نهاده ها، جانشین بودن آن ها به طور تلویحی می تواند حاکی از تمایل مناسب تولیدکنندگان به استفاده از سایر نهاده ها به جای انرژی باشد. لذا پیشنهاد می شود دولت تکنولوژی های جایگزین انرژی و سازگار با محیط زیست را معرفی و ترویج نماید.

فرآیند توسعه اقتصادی کشورها و مجموعه سیاست هاى اقتصادی طی دهه هاى اخیر به گونه ای بوده است که چالش هاى زیست محیطی به یکی از مهمترین دغدغه هاى سیاست گذاران تبدیل شده است. لذا، بررسی نقش و تأثیر سیاست هاى اقتصادی دولت بر کیفیت محیط زیست می تواند حایز اهمیت باشد. هدف از این مطالعه سنجش آثار آلاینده های زیست محیطی (آلاینده های هوا) در بخشهای مختلف بر مخارج بهداشت و درمان در ایران می باشد. الگوی مورد استفاده در این مطالعه از الگوی تصریح شده گروسمن و همکاران و فرانکلین و همکاران الهام گرفته است، و با استفاده از روش داده هاى ترکیبی (Panel Data) به تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار ایویوز 9 پرداخته شده است. نتایج آزمون های ریشه واحد دیکی فولر و فیشر دال بر وجود هم انباشتگی بین متغیرها دارد. نتایج آزمون هاسمن نشان از مدل اثرات ثابت برای تخمین بلندمدت می باشد. میزان تاثیرگذاری انتشارآلاینده های صنعتی (دی اکسید کربن، دی اکسیدنیتروژنو دی اکسیدگوگرد) در صنایع مورد مطالعه برابر با 012/0 می باشد. همچنین سهم سوخت های فسیلی در انتشار گازهای گلخانه ای در بخشهای مختلف برابر با 056/0 و مثبت می باشد، و لگاریتم هزینه های تحقیق و توسعه برابر با 12/0- می باشد که با افزایش بودجه تحقیق و توسعه می توان راهکارهای برای کاهش آلودگی ارائه داد و همینطور با انتقال تکنولوژی و نوآوری های جدید اثرات مخرب ناشی از آلودگی های صنعتی، تجاری و ... را به میزان قابل توجهی کاهش داد. همچنین عرض از مبدا مدل مورد نظر میزان اثرگذاری در صنایع مختلف را نشان داده است که این میزان در بخش صنایع به میزان 39/0 می باشد که بیشترین تاثیر را بر آلودگی دارا می باشد و بخش تجارت و خانگی کمترین تاثیر بر آلودگی به میزان 18/0 می باشد.

این مقاله تابع فاصله هذلولی پارامتری را که به تازگی توسعه یافته؛ جهت تجزیه و تحلیل کارایی فنی زیست محیطی 30 استان ایران برای سال های 1390 1385 بر اساس داده های تابلویی به کار گرفته است. نتایج نشان می دهند؛ میانگین کارایی فنی زیست محیطی کشور در طی سال های 1390 1385 معادل 6961/0 بوده است. به طوری که با افزایش تولید ناخالص داخلی حقیقی، به طور متوسط به میزان 66/43 درصد و کاهش همزمان انتشار 2CO به 39/30 درصد، بدون تغییر در نهاده ها و تنها با استفاده از فناوری جاری منجر به بهبود عملکرد تولیدی کشور شده و به کارایی دست می یابند. همچنین نتایج نشان می دهند؛ برای اکثر استان های کشور، کارایی فنی زیست محیطی در طول زمان در حال کاهش بوده و روند نزولی داشته است. در میان استان ها، تهران دارای کمترین و سیستان و بلوچستان دارای بیشترین کارایی فنی زیست محیطی هستند. در نهایت با اندازه گیری کارایی فنی زیست محیطی استان ها، می توان برای هر استان به ارائه ی اهداف جداگانه ای پرداخت. به طوری که برای استان های با کارایی انرژی کمتر، که پتانسیل بیشتری برای کاهش مصرف انرژی و انتشار آلاینده ها خواهند داشت؛ اهداف جداگانه ای نسبت به سایر استان ها طرح گردد.

ایران، در اوایل دهه 1350، برای ایجادمحیط زیستی سالم، تمایل جدی نشان داد. هر چند کسی انتظار نداشت که ایران، رشد اقتصادی را فدای محیط زیست کند. لذا برخی اصول در قانون اساسی لحاظ شدند که باعث شد برنامه های کنترل آلودگی و حفاظت محیط زیست با برنامه های جاری توسعه ترکیب شود تا اطمینان حاصل شودکه فعالیت های زیست محیطی بخشی از توسعه ملی تلقی می شوند. برنامه های عمرانی و توسعه ایران نشان می دهند که در تشویق و حفظ محیط زیست، نقش دولت در قبل و بعد از انقلاب اسلامی به جای ترویج رقابت، کارایی و حفاظت از طریق ساز و کار بازار، دستور و نظارت مستقیم بوده است. در این باره ضعف برنامه های اجرایی، نبود آگاهی عمومی و شانه خالی کردن افراد و کارخانه ها از سیاست ها و قوانین، قرار گرفتن اولویت های تخصیص بودجه های سالانه در عرصه های دیگری به غیر از محیط زیست باعث ناتوانی سیاست های کنترل محیط زیست در ایران شده است. لذا پاسخ به دو سوال اساسی در آینده بسیار مهم است. آیا باورهای افراد جامعه برای تخریب محیط زیست اهمیتی قایل هستند و خواستار اقدامی جدی برای مقابله با مخاطرات زیست محیطی هستند؟ آیا حاکمیت بستر و امکان مناسب را برای حفاظت از محیط زیست فراهم نموده است؟ پاسخ به این سوالات منجر به تدوین سیاست ها و اجرای عملیاتی آنها در قبال مسایل زیست محیطی دربرنامه و بودجه کشور می شود و موفقیت سیاست ها بستگی به پاسخهای این سوالات دارد.

به منظور پاسخگویی به تقاضای در حال رشد آب و کاهش رشد شکاف بین عرضه و تقاضای آبفرایندهای نمک زدایی می تواند یکی از گزینه های مؤثر باشد. نمک زدایی آب دریا یکی از فناوری های اصلی تولید آب در سراسر جهان است. پژوهش حاضر با هدف بررسی امکان سنجی اقتصادی شیرین کردن آب خلیج فارس از منظر انرژی های نو و فسیلی در سال 1392 صورت گرفته و برای این منظور از مدل هزینه چرخه عمر استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که استفاده از سوخت دیزل یا به عبارت دیگر سوخت های فسیلی در مقایسه با انرژی خورشیدی، برای فرآیند آب شیرین کن اقتصادی نمی باشد. ارزش فعلی خالص در سناریوی با وام با نرخ تنزیل خصوصی انرژی خورشیدی برابر با 31/4776 میلیون ریال و دارای توجیه پذیری اقتصادی است و در سوخت دیزلی برابر با64/2970- میلیون ریال می باشد و فاقد توجیه پذیری اقتصادی است. حساسیت طرح آب شیرین کن سوخت های فسیلی نسبت به قیمت فروش آب شیرین در حد کمی می باشد و این نتیجه در استفاده از انرژی خورشیدی با روندی افزایشی رو به رو است ولی حساسیت طرح آب شیرین کن انرژی های نو نسبت به قیمت فروش آب شیرین در حد زیادی می باشد زیرا میزان تغییرات بسیار بالا بوده است. همچنین نتایج بیانگر آن است که هزینه متوسط که در دوحالت انرژی خورشیدی و دیزلی برای قیمت آب شیرین به دست آمده، در حالت انرژی خورشیدی به مراتب کم تر بوده است.