محمدصادق برادران

امروزه به کارگیری فناوری در سازمان ها به عنوان راه حلی برای مسائلی سازمانی مطرح و پیدایش حوزه پژوهشی جدیدی با عنوان «کارآفرینی سازمانی فناورانه» را موجب شده است. هدف این مقاله طراحی مدل مفهومی کارآفرینی سازمانی فناورانه است و بدین منظور، فرآیند کارآفرینی سازمانی فناورانه بر اساس مطالعه به کارگیری فناوری مخابراتی «تترا» در شرکت بهره برداری متروی تهران مبتنی بر روش شناسی «نظریه برخاسته از داده ها»، مورد تحلیل قرار می گیرد. مدل حاصل نشان می دهد مقوله اصلی فرآیند، «قصد مهاجرت از فناوری قبلی» است که از موجبات علّی همچون «درک ضعف فناوری» و عدم پشتیبانی آن و همچنین «اطلاع از فناوری های جدید» و «گرایش به تعالی» شکل گرفته و طی دو گام کلی «انتخاب فناوری» و «سفر فناورانه» به سه دسته پیامد «ارزش حال»، «ارزش آینده» و «ارزش نما» منجر می شود.

این مقاله سعی دارد به یکی از اساسی ترین دغدغه های زندگی شومپیتر یعنی بداعت (نوآوری رادیکال با تأثیر اجتماعی وسیع) بپردازد. از نظر شومپیتر، بداعت در حوزه های مختلفی می تواند روی دهد، روتین های حاکم را متحول ساخته، سطحی دیگر از تعادل را رقم زند. در راستای فهم بهتر بداعت در این مقاله، سعی شده است نخست یکی از مقاله های جدید انتشاریافته از شومپیتر که در یک جستجوی دانشگاهی و به صورت اتفاقی به دست آمده، مرور شود. سپس برخی از مهم ترین نظریه های دیگر اندیشمندان پیرامون بداعت به بحث گذارده شده و از مجموع این دو، چارچوبی برای فهم بهتر بداعت معرفی شود. درنهایت، بداعت به سه بخش «خلق بداعت»، «نشر بداعت» و «اثرگذاری بداعت» شکسته شده است و در هر یک از آن ها، پرسش های اساسی بنا بر حوزه های مختلف بداعت همچون بداعت علمی، بداعت اقتصادی، بداعت هنری، بداعت ادبی وغیره مطرح می شود.

مطالعه شایستگی کارآفرینان فناور به عنوان قلب کسب وکارهای فناورانه، یکی از حوزه های پژوهشی اصلی در قلمروی کارآفرینی فناورانه است. با این حال، این مطالعات عمدتاً با رویکردی منطقی انجام گرفته به طوری که ضمن در نظر گرفتن کارآفرین و کار به شکل موجودیت هایی مستقل، فهرست هایی ساده سازی شده از شایستگی ها ارائه شده که تناسب چندانی با ماهیت نامعین و نااطمینانی بالا در فرآیند کارآفرینی فناورانه نداشته است. این مقاله بر آن است تا با بکارگیری رویکرد تفسیری به عنوان رویکردی بدیل، فهم موجود از شایستگی کارآفرینان فناور را توسعه ببخشد. بدین منظور، در چارچوب روش پدیدارشناسی با 19 کارآفرین فناور فعال کشور در بخش های مختلف فناوری مصاحبه شده است. تحلیل استقرایی داده ها حاکی است که شایستگی در تجربه زیسته کارآفرینان فناور، مقوله ای است بروز یابنده (نه پیشینی)، نسبی (نه مطلق)، کلی (نه مجموعی از اجزاء غیرمرتبط) و وابسته به نحوه ادراک کارآفرینان فناور از معنای کارآفرینی فناورانه. یافته های این پژوهش برای کارآفرینان فناور (از طریق تشریح مفهوم توسعه شایستگی)، فعالان حوزه آموزش (با ارائه راهکارهای نوین آموزشی همچون یادگیری حین عمل و مبتنی بر ارتقاء ادراک نقش) و مدیران مراکزی همچون شتاب دهنده ها و صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر (از طریق بهبود روش های شناسایی و هدایت افراد مستعد به منظور کارآفرینی فناورانه) کاربرد دارد.

کارآفرینی فناورانه حوزه ای بین رشته ای و رو به رشد می باشد. در این تحقیق ایتدا نظریه های مرتبط با دو حوزه کارآفرینی و فناوری بررسی شده و سپس حوزه کار آفرینی فناورانه به تفصیل بررسی شده است. همچنین مدلی از کارآفرینی فناورانه تحت عنوان مدل پرادون ارائه گردید. این مدل شامل هفت جز است: کارآفرین فناور، دانشگاهها، شرکتها، سرمایه، مشتریان و بازار، دولت و مشاوران. مدل کارآفرینی فناورانه می تواند محققین را در راستای تحقیقات آتی و همچنین دولتها و مناطقی که قصد دارند به توسعه و ترویج کارآفرینی فناورانه بپردازند، یاری رساند. در ادامه نیز کارآفرینی فناورانه در زیست فناوری و گزینه های تجاری سازی و مسیر های ورود به بازار آن با ابزارها وساز وکار های مرتط از قبیل : شرکت های انشعابی(Spin-off)، لیسانس دهی (Licensing) مالکیت فکری یا IP، فروش تجاری(Trade sale) و توسعه داخلی بیان گردیده است و مقاله با ارایه جمع بندی و پیشنهادات پایان پذیرفته است.