محمد رحیمی خویگانی

یکی از مباحث مهم دستور زبان فارسی که نقش به سزایی در روند کار ترجمه بین دو زبان فارسی و عربی، بازی می کند، چندگونگی «ی» در این زبان است. شاید کمتر زبانی را بتوان یافت که در آن یک حرف تا این حد دارای کارکردهای متنوع و مختلف باشد؛ کارکردهایی که غالباَ کمترین هم پوشی را با هم داشته و کاملاَ با هم متفاوتند. پژوهش حاضر بر آن است تا با ذکر چگونگی مشکل آفرینی این تنوع در نمونه های واقعی ترجمه، تمامی انواع «ی» را ذکر کرده و معادل عربی آن ها را مشخص کند، کاری که به نظر می رسد تا به امروز مورد غفلت واقع شده است. مهم ترین یافته های این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی نگاشته شده است بیانگر آن است که تنوع «ی» در زبان فارسی دشواری هایی را در امر ترجمه به وجود می آورد که بیشتر ناشی از خلط انواع «ی» و عدم تمییز بین آن ها است.

الجواهری بین وصف الطبیعه الإیرانیّه والحنین إلی الأحبّاءالملخص لاشک فی أن الشاعر محمد مهدی الجواهری من فحول الشعراء العرب العراقیین المعاصرین وهو الذی اختتم به الشعر الکلاسیکی العربیّ بعد ما لُقّب بمتنبی العصر، فدراسه مضامین شعره المختلفه وخاصه ما یرتبط بإیران موضوع قلمّا عنی به الباحثون علی الرغم من شهره الشاعر وشعره؛ انطلاقا من هذا الدافع یهدف هذا التحقیق الذی انتهج المنهج التحلیلی-الوصفی، إلی الکشف عن رؤیه الجواهری تجاه إیران وطبیعتها. ومن أهم ما وصل إلیه هذا البحث هو أنه لإیران ولطبیعتها الجمیله الساحره، ولهوائها النقیّ، تأثیر بالغ فی نفسیه الشاعر، کل ذلک دفعه إلی إنشاد أروع أشعاره (حسب قول الشاعر نفسه) فی إیران.    

وصف چشم، یکی از مهم ترین موضوعات غزل بوده و ارتباط ژرفی با مسألة زیبایی شناسی دارد. پژوهش حاضر در صدد است با پرداختن به روند تغییراتِ این عنصر زیبایی شناختی در نزد شاعران غزل پرداز عربی از زمان جاهلی تا عصر عثمانی (مملوکی) به نوعی به توصیف و تبیین تاریخی از زیبایی شناسی چشم در نزد شاعران عربی دست یازد. مهم ترین یافته های این پژوهش که با روشی تحلیلی- توصیفی نگاشته شده است، بیانگر آن است که ذوق «زیبایی شناختی» چشم در نزد شاعران عرب با سقوط خلافت بغداد و بر سر کار آمدن ترکان، دچار یک تغییر بنیادی شد، به طوری که عرب هایی که تا آن زمان «چشم درشت» را زیبا می دانستند، روی به سوی وصف «چشمان تنگ» و تحسین آن آوردند. این مسأله، تأثیر بالای حکومت و نظام سیاسی- اجتماعی را بر ادبیّات بیان می دارد.