مرضیه خالویی

هدف از طراحی هر نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات، بازیابی اطلاعات مرتبط است و ربط زیربنای طراحی و ارزیابی این نظام‌ها است و تلاش برای افزایش ربط یعنی تطابق بین نیاز کاربر و پاسخ نظام‌های بازیابی همچنان ادامه دارد. متخصصان حوزه اطلاع‌رسانی برای سنجش میزان ربط یک سیستم، مدل‌هایی را طراحی و ارائه کرده‌اند. این مدل‌ها به دو گروه عمده سنتی و مدرن تقسیم می‌شوند و هریک مزایا و معایب خود را دارند. مقاله حاضر سعی دارد با معرفی هر مدل و بیان مزایا و معایب آن، امکانی برای ارزیابی مدل‌های بازیابی اطلاعات فراهم آورد.

هدف از طراحی هر نظام ذخیره و بازیابی اطلاعات، بازیابی اطلاعات مرتبط است و ربط، زیربنای طراحی و ارزیابی این نظام‌ها است. هرچند ربط امری نسبی به نظر می‌ر‌سد تلاش برای افزایش آن، یعنی تطابق بین کاربر و پاسخ نظام‌های بازیابی همچنان ادامه دارد. با وجود اهمیت مفهوم ربط هنوز هم تعریف، ماهیت و ابعاد آن از سوی صاحب‌نظران به گونه‌های متفاوتی تفسیر و تأویل می‌گردد و دلیل آن است که ربط از اساس دارای ماهیتی پویا، پیچیده و چند‌بعدی است. مقاله حاضر بر آن است که مفهوم ربط را در نظام‌های بازیابی اطلاعات شرح دهد و ویژگی‌های عام آن را باز نمایاند.

امروزه در عصر انفجار اطلاعات هستیم، عصری که فناوری اطلاعاتی زندگی افراد را عمیقاً تغییر داده است. روش‌های گردآوری، ذخیره، بازیابی، انتقال و اشاعه اطلاعات، متفاوت گشته است. دراین میان دسترسی به اطلاعات سازمان‌یافته درکانون توجه قراردارد‌ و این امر در راستای بهبود ارائه خدمات و دسترسی کاربران به اطلاعات مناسب در کوتاه‌ترین زمان ممکن، مطرح می‌باشد. از آنجا که علم کتابداری همگام با تغییرات رخ داده در دانش اطلاع‌رسانی، صورت متفاوتی یافته، دراین مقاله سعی بر آن است که درگاه‌های اطلاعاتی و کاربرد آن‌ها درکتابخانه‌ها شرح داده شود و اهمیت آن‌ها مورد بررسی قرار گیرد

دوام و بقای هر ملت و هدایت فرهنگی و تاریخی هر قوم، ریشه در میراث معنوی و فرهنگی پیشینیان آن قوم دارد و آرشیو به عنوان یادمانی از گذشته، تبلور عینی و گواه صادق فرهنگ، مدنیت و هویت کشور به شمار می رود و موجبات ارتباط گذشته را با حال و حال را با آینده فراهم می سازد. آرشیو، به عنوان مرکز و مکانی مجهز تعریف شده است که اسناد راکد، پس از یک رشته عملیات و برنامه های هدفمند، به آن جا منتقل و به منظور خدمات دهی به پژوهشگران و مورخان، حفظ و نگهداری می شوند. باتوجه به اهمیت و نقش آرشیوهای ملی، در این مقاله، یافته های بررسی تطبیقی آرشیوهای ملی ایران، آمریکا، انگلستان و فرانسه گزارش شده است. در پایان، پیشنهادهائی برپایه این یافته ها، جهت پویا تر شدن آرشیو ملی ایران ارائه گردیده است.