رضا منوچهری راد

یکی از بنیادی ترین کارکردهای نظامهای تامین اجتماعی، کارکرد باز توزیعی این صندوقها میباشد. این کارکرد بسته به سازماندهی مالی صندوق و حرکت از موقعیت FUND به PAYG و یا بالعکس، دارای خاصیت باز توزیع بین قشری و یا بین نسلی می شود. بنا به قانون، ساز و کار در نظر گرفته شده در صندوق بیمه تامین اجتماعی ایران، از نوع FUND است. بنابراین انتظار می رود، باز توزیع رخ داده از نوع بین قشری باشد. تحقیق حاضر با بهره گیری از روش ارزیابی حسابهای انفرادی بیمه شدگان به آزمون این مهم، پرداخته است. نتایج نشان میدهد که در دهک های مختلف جامعه هدف، نرخ بازده داخلی سرمایه گذاری IRR)) 47 تا 85 % با میانگین 53% و نسبت منافع به هزینه (B/C)، 2.6 تا 10.3 با میانگین 3.7 می باشد. این موضوع نشان میدهد، نرخ بایسته بازده سرمایه گذاری صندوق 53% است. درحالیکه بنا به برآوردهای موجود، این نرخ در بلند مدت، به طور خوش بینانه 30% است. که نشان میدهد، عملا توزیع بین نسلی است. آزمون اثر افزایش نرخ تورم بر باز توزیع درآمدها حاکی از زیان بیشتر نسلهای حال و آینده صندوق و تشدید توزیع بین نسلی می باشد.

تاب آوری سازمان به عنوان ظرفیت تغییرپذیری و سازگارپذیری در مقابل چالش های محیطی، مفهومی است که دو دهه اخیر موردتوجه اندیشمندان قرار گرفته است. تاب آوری شناختی پیش نیاز و نوعی فرآیند ذهنی برای یادآوری، فهم، تحلیل پدیده، به کارگیری آن در تصمیم گیری، حل مسئله و پاسخ به تغییرات محیطی است. ازآنجاکه پژوهش های پیشین بیشتر متمرکز بر چیستی و چرایی حوزه های مختلف تاب آوری شناختی، عاطفی-احساسی و رفتاری بوده اند، هدف این پژوهش ارائه الگوی کاربردی، برای پاسخ به این سؤال است که چگونه می توان سطح کلی تاب آوری شناختی سازمان را براساس ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های مهم آن و با تکیه بر دانش بومی کارآفرینان ایرانی تغییر داد. این پژوهش کیفی، تحقیقی روایتی است و روش اجرای آن تحلیل گفتمان است که با تکنیک مصاحبه های عمیق و هدفمند انجام شده است. یافته های حاصل از تحلیل تجربه زیسته 10 کارآفرین تثبیت شده با تجربه تاب آوری در کار خویش و دو پژوهشگر کارآفرینی با تجربه مرشدی کسب وکار، نشان می دهد که چگونه دانش بومی و مفهومی کارآفرینان طی سه فرآیند: 1. تاب آوری شناختی سخت با زیرفرآیندهای یادآوری و فهم؛ 2. تاب آوری شناختی نرم با زیرفرآیندهای کاربرد، تحلیل، ارزشیابی و نقد و 3. تاب آوری شناختی اقناعی با زیرفرآیند نوآوری مبتنی بر ویژگی سلسله مراتبی نظریه عمومی سیستم ها منجر به نوآوری شناختی می گردد. براساس یافته های پژوهش از آنجا که نتیجه تاب آوری شناختی به مثابه رفتار سازمانی، نوعی یادگیری مشترک جمعی (همچون سبک های سازگارپذیری و پیشگامی) است، پیشنهاد می شود کارآفرینان این سازه مهم را به عنوان یک مفروض زیربنایی فرهنگ سازمانی در حین بازآفرینی مدل های کسب وکار تحلیل نمایند تا زمینه تحقق تاب آوری سازمانی فراهم شود.

هدف: امروزه بحران صندوق های بازنشستگی به مثابه یک ابربحران اقتصادی ایران مطرح شده است؛ بحرانی که بخش مهمی از علل بروز آن اجرای خط مشی های رفع تکلیفی حاکمیت، متأثر از فقدان گفتمان تأمین اجتماعی بوده است. ازاین رو، هدف پژوهش ارائه الگویی کاربردی، برای پاسخ به این سؤال است که چگونه می توان با توسعه فرهنگ تخصصی بیمه های اجتماعی بر فقر نظری و یأس عملی حاکم بر این حوزه غلبه کرد. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و روش تحقیق آن مطالعه اسنادی است. یافته ها و نتیجه: بر اساس یافته های تحقیق، موفقیت خط مشی های نظام بازنشستگی بر پایه توسعه فرهنگ تخصصی را می توان در سه لایه: پایبندی حاکمیت به عوامل بنیادین گفتمان تأمین اجتماعی، فهم و شناخت صحیح آن و شکل گیری نظام حکمروایی گفتمان محور تبیین کرد. یکی از هفت سطح مهم این الگوی سه لایه شکل گیری گفتمان بیمه ای مبتنی بر مدل توسعه فرهنگی ادگار شاین بود که دارای سه زیرلایه: الف) اصول (از جمله پنج اصل نظام تأمین اجتماعی: کاهش نابرابری ها، بهبود رفاه انسانی، حق شهروندی، بازتوزیع درآمدها، تقویت همبستگی اجتماعی و 12 اصل نظام ازنشستگی)؛ ب) ارزش ها در سه سطح: اجتماعی-فرهنگی (از جمله: تربیت و رشد نیروی انسانی کشور)، سیاسی (از جمله ترجیحات اقتصاد سیاسی) و اقتصادی (از جمله بازتوزیع بین نسلی و بین قشری) با هشت مؤلفه؛ ج) مصنوعات فرهنگ (از جمله شکل گیری گفتمان بیمه ای هدفمند) با چهار مؤلفه است. بر اساس یافته های پژوهش پیشنهادات کاربردی در حوزه های مختلف همچون همگرایی، گذر از ایده به فهم مشترک گفتمانی، سازمان مشارکتی، تضمین پایداری و یادگیری سازمانی ارائه شد. همچنین تلاش شد تا افزون بر ساختار مرسوم، تحلیلی از روند فراز و فرودهای شکل گیری گفتمان تأمین اجتماعی در اعصار پسامشروطه و پهلوی اول، پهلوی دوم و جمهوری اسلامی ارائه گردد.

تاب آوری نوعی رفتار سازمانی در پاسخ به بحران ها و چالش های محیطی است که با هدف بهبود و انسجام عملکرد، موجب تغییر مسیر سازمان ازطریق استفاده از فرصت ها و اقدامات نوآور می گردد. از آنجاکه تاب آوری چارچوبی ایجاد می نماید که موجب سازگاری یا پیشگامی محیطی خواهد شد، در این مطالعه با هدف فهم ارتباط انتخاب راهبرد تاب آوری سازمان با ویژگی های محیط کسب وکار کشور ایران تلاش شد به این سوال پاسخ داده شود که «چگونه می توان با افزایش سطح کلی قابلیت تاب آوری موجب تعدیل اثرات محیط بر سازمان ها و بنگاه های ایرانی شد». این پژوهش از نظر هدف کاربردی است که با روش کیفی نظریه برخاسته از داده ها (رویکرد گلیزری) و تکنیک مصاحبه عمیق هدفمند انجام شده است. یافته های حاصل از تحلیل مصاحبه 10 کارآفرین تثبیت شده با تجربه ی تاب آوری و دو پژوهشگر کارآفرینی با تجربه ی مرشدی کسب و کار، نشان داد در محیط کسب و کار ایران برهم کنش سه جریان تاب آوری: شناختی، عاطفی-ارزشی و رفتاری موجب انتخاب نوعی الگوی پیشگامی می گردد که در آن رویکرد به شش عامل دسترسی به موفقیت، فرصت، تغییرات محیطی، ساختار سازمانی، اطلاعات و یادگیری با رویکرد سازگارپذیری سازمان های پیرو متفاوت است. براین اساس به سیاستگذاران توصیه می شود با تحلیل و انتخاب الگوی مناسب تاب آوری سازمان، مدل کسب و کار سازمان را متحول نمایند.