نرگس شیخی

هیچ سازمانی در عصر کنونی نمی تواند صرفا با تأکید بر قابلیت ها و امکانات خاص خود ذی نفعان و مشتریان خود را ارضا کند. در واقع، سازمان ها با همکاری و مشارکت یکدیگر، در پی ارائه محصولات و خدمات متمایز به مشتریان هستند.  در این مقاله، چارچوب شبکه ارزش در صنعت بانکداری با استفاده از ارائه پرسشنامه برای کسب نظرات 33 خبره و صاحب نظر در بانک نمونه بر اساس روش نمونه گیری هدفمند و قضاوتی و با تمرکز بر آزمون میانگین تک نمونه ای برای بررسی عناصر مدل و نیز ارائه پرسشنامه ماتریسی به 8 صاحب نظر از خبرگان منتخب بر اساس روش قضاوتی و با استفاده از مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) برای تحلیل روابط میان عناصر مورد بررسی قرار گرفته است. بنابر یافته های تحقیق، مدل شبکه ارزش صنعت بانکداری در 4 سطح ترسیم می شود که در سطح اول، «خلق ارزش در شبکه ارزش بانکداری»، در سطح دوم، «کنش ها و تعامل های بانک با ذینفعان»، در سطح سوم، «نقش بانک به عنوان هسته شبکه ارزش»، «شرایط داخلی بانک ها»، «قوانین و سیاست های بانکداری» و «رقابت در صنعت بانکداری» و در نهایت در سطح آخر، «دارایی های بانک»، «تغییر در صنعت بانکداری»، «شرایط کلان در کشور»، «صنعت بانکداری ایران» و «نیازها و ویژگی های مشتریان» قرار دارند. نتایج نشان داد که عوامل زمینه ای و محیطی، به خصوص شرایط داخلی بانک ها، نقش مهمی در هم آفرینی ارزش در صنعت بانکداری ایفا می کنند.

مقوله ارزش و ارزش آفرینی در شبکه ارزش، مفاهیم نوینی هستند که به تازگی وارد مکتوبات مدیریت شده اند. امروزه خلق ارزش برای ذینفعان به عنوان وجه تمایز کسب و کارها محسوب می شود؛ به نحوی که ارزشهای متمایز ایجاد شده، ضامن بقا و موفقیت آنها در نظر گرفته می شود. سازمان ها در این فضای رقابتی در تلاش هستند که با تمرکز بر رویکردهای همکاری در خلق ارزش، ارزش مشترکی را به مشتریان خود ارائه کنند.روابط یک طرفه زنجیره ارزش که در آن خلق ارزش از تأمین کنندگان به سازمان و متعاقب آن به مشتریان صورت می پذیرد، تغییر کرده است. در بازار رقابتی کنونی، خلق ارزش در زمینه شبکه ارزش مفهوم می یابد؛ شبکه ای که در آن تمامی بازیگران در یک رابطه همه جانبه به هم آفرینی و عرضه ارزش به ذینفعان، به ویژه مشتریان، می پردازند.در این مقاله، عناصر ارزش آفرین در شبکه ارزش با تمرکز بر خروجی های مطلوب مورد بررسی قرار می گیرند و متناسب با آن، مدل ارزشی صنعت بانکداری با تشریح عناصر تشکیل دهنده، تعامل ها و روابط میان این عناصر و نتایج نهایی خلق ارزش در صنعت بانکداری مشخص می شود.

هدف از پژوهش حاضر، مطالعه نحوه اثرگذاری عوامل نگرش شغلی، هنجارهای ذهنی تسهیم دانش و کنترل های رفتاری درک شده در تسهیم دانش، بر رفتار تسهیم دانش با توجه به نقش میانجی رفتار شهروندی سازمانی است. به منظور دستیابی به این هدف، داده های پژوهش با توزیع پرسشنامه میان 384 نفر از کارکنان بیمارستان جمع آوری شد و تحلیل های مد نظر از طریق مدل یابی معادلات ساختاری انجام گرفت. نتایج حاکی از آن است که از میان ابعاد نگرش شغلی، عجین شدن با شغل و تعهد سازمانی به طور مستقیم و رضایت شغلی به طور مستقیم و غیر مستقیم منجر به تسهیم دانش سازمانی می شوند. به علاوه، کنترل رفتاری به صورت غیر مستقیم و هنجار ذهنی به طور مستقیم و غیر مستقیم بر رفتار تسهیم دانش اثر می گذارند. بنابراین، رفتار شهروندی سازمانی فقط در رابطه عجین شدن با شغل تسهیم دانش و تعهد سازمانی تسهیم دانش نقش میانجی را ایفا نمی کند؛ یعنی، عجین شدن با شغل و تعهد سازمانی فقط به طور مستقیم به تسهیم دانش میان کارکنان منجر می شود. این یافته ها بر لزوم توجه به رفتار شهروندی سازمانی در تسهیم دانش سازمانی اشاره می کنند.