رحمان باقری

توانمندسازی مالی زنان روستایی و مشارکت آنان در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی از مهم ترین عوامل دستیابی به توسعه پایدار روستایی است. یکی از رایج ترین طرح های توانمندسازی که در قالب نظام اعتبارات خُرد در ایران مطرح می باشد، صندوق های قرض-الحسنه است. در سال های اخیر گونه ی جدیدی از آن ها در نقاط روستایی شکل گرفته اند که مبتنی بر پیوندها و شبکه های غیررسمی بوده و با مدل های رایج تفاوت دارند. لذا هدف نوشتار حاضر، پی بردن به کارآیی صندوق های مبتنی بر روابط خویشاوندی- همسایگی در رشد توانمندی زنان دهستان تنگ سیاب شهرستان کوهدشت است؛ پس ضمن الهام از تعاریف و رویکردهای توانمندسازی، با بهره گیری از روش کیفی و از طریق فنون مصاحبه نیمه ساخت یافته و عمیق، مشاهده مشارکتی و بحث گروهی متمرکز با 23 نفر که با نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند، به گردآوری داده ها پرداخته است. مصاحبه ها ضبط و نوشته شده و با روش تماتیک، تحلیل شدند و درمجموع، 48 مفهوم و 9 مقوله بدست آمد. بر اساس یافته ها، تشکیل و عضویت در این صندوق ها می تواند به درآمدزایی و سهیم شدن زنان در دارایی های خانواده، افزایش قدرت تصمیم گیری در خانواده و روستا، بهبود باورهای عمومی نسبت به زنان، حفظ و تداوم کار گروهی و گسترش آن به امور دیگر منجر شود. ازاین رو صندوق های مذکور، با بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی زنان زمینه ی دستیابی به سطوحی از توانمندی را تسهیل می سازند.

هدف تحقیق حاضر، مطالعه وضعیت هویت فرهنگی مهاجران لَکِ ساکن محله ی نامجو تهران با تأکید بر مؤلفه ی زبان است. لذا، از رویکرد کیفی، روش نمونه گیری گلوله برفی، مصاحبه های نیمه ساخت یافته و عمیق با 17 نفر استفاده شد. مصاحبه ها با روش تحلیل تماتیک، تحلیل گردیدند. براساس یافته ها، تعلق و پایبندی، بازاندیشی و بازتعریف زبان (لَکی)، در بین نسل اول و دوم و نیز بین زنان و مردان مهاجر یکسان نیست که شرایط متفاوت جامعه پذیری، نقش مهمی در آن دارد؛ برخلاف جامعه مبدأ، جامعه ی میزبان بخش مهمی از هویت یابی و فرهنگ پذیری را به عهده ی فرد گذاشته که علاوه بر تفاوت های فردی، تفاوت نسلی را در شکل دهی به هویت برجسته می کند. بدین ترتیب با گذشت زمان و جایگزینی نسل ها، هویت فرهنگی تازه ای شکل گرفته که از مسیر زبان می گذرد. اکنون نوعی راهبرد یکپارچه سازی (هویت پیوندی) اساس فرایند فرهنگ پذیری مهاجرین است و با توجه به ویژگی سیال هویت، ممکن است در آینده جای خود را به مفهوم راهبردیِ همگونی فرهنگی بدهد.

خودکشی یکی از آسیب های اجتماعی موجود در جوامع مختلف است که به شیوه های گوناگونی انجام می شود؛ خودسوزی یکی از این شیوه های دردناک است. مقاله حاضر با هدف مطالعه تجربه زیسته زنان نجات یافته از خودسوزی در بخش کوهنانی شهرستان کوهدشت، که طی سال های 1383 تا 1396 به خودسوزی اقدام کرده اند، صورت گرفته است. محققان در این پژوهش کیفی از روش پدیدارشناسی تفسیری، نمونه گیری هدفمند و تکنیک مصاحبه عمیق با 10 زن برای جمع آوری اطلاعات بهره جسته اند. همه مصاحبه ها ضبط و بلافاصله روی کاغذ نگاشته و با رویکرد تفسیری تحلیل شد. یافته های پژوهش، که حاصل استخراج از مصاحبه هاست، شامل مقوله های «سنت گرایی فرهنگی»، «چالش های اقتصادی»، «کمبود مهارت های ارتباطی»، «خشونت شوهران علیه زنان»، «ناخوشایندی طلاق»، «ابراز خود و رهایی» و «دسترسی آسان به مواد خودسوزی» است. نتایج پژوهش بیانگر تعامل ابعاد مختلف فرهنگی اجتماعی، اقتصادی و روانی در فرایند اقدام به خودسوزی زنان روستایی و موقعیت مند بودن این ابعاد است. در آخر، پیشنهادهایی متناسب با ظرفیت های موجود ارائه شد.

هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه بین جامعه پذیری و هویت جنسیتی بین دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور دزفول بوده است. روش تحقیق این پژوهش پیمایشی و شیوه گردآوری داده ها استفاده از پرسش نامه بوده است. جامعه آماری همه دانشجویان دختر دانشگاه پیام نور شهر دزفول بوده که با استفاده از جدول لین تعداد 384 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین شدند. نمونه گیری به شیوه تصادفی طبقه ای چندمرحله ای انجام شد. نتایج آزمون پیرسون نشان می دهد که بین متغیر وابسته این پژوهش (هویت جنسیتی) و برخی متغیرهای مستقل همبستگی وجود دارد. مقدار همبستگی پیرسون بین متغیر وابسته و متغیرهای آگاهی اجتماعی، شبکه روابط اجتماعی و قدرت تصمیم گیری، در مجموع 1 / 22درصد از تغییرات در متغیر وابسته هویت جنسیتی را تبیین می کنند. نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که متغیرهای آگاهی اجتماعی، شبکه روابط اجتماعی و قدرت تصمیم گیری تأثیرگذارترین عوامل بر هویت جنسیتی اند.

هدف:  آداب و رسوم نقش برجسته ای در هویت قومی ایفا می نماید؛ چون هویت قومی در بافت و زمینه ی زندگی روزمره برساخت، آشکار و تجربه می شود. الگوهای مهاجرت و جابجایی اجتماعی و فرهنگی همراه با آن، گروه های اقلیت قومی را به سمت پیدا کردن شیوه هایی برای بازجایابی فرهنگی در مکان های جدید سوق می دهد. پرداختن به وضعیت هویت فرهنگی مهاجران با تأکید بر مؤلفه ی آداب و رسوم، می تواند به فهم مکانیسم های تغییر در هویت، وضعیت فرهنگ پذیری و هویت یابی، بازاندیشی و بازسازی هویت کمک نماید. در این راستا هدف پژوهش حاضر، مطالعه وضعیت هویت فرهنگی مهاجران لَکِ ساکن محله ی نامجو تهران با تأکید بر مؤلفه ی آداب و رسومِ سوگ و سور است.روش شناسی: نوشتار حاضر با روش کیفی انجام شده است. جامعه مورد مطالعه شامل زنان و مردان قوم لک است که در محله ی نامجو تهران سکونت دارند. فرایند گردآوری اطلاعات با بهره گیری از فنون مصاحبه های نیمه ساخت یافته و عمیق تا مرحله اشباع ادامه یافت و در نهایت به 17 نفر رسید که با استفاده از روش گلوله برفی انتخاب شدند. برای تحلیل مصاحبه ها از روش تحلیل مضمون استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش که حاصل از استخراج مصاحبه هاست، شامل 24 مفهوم و 6 مقوله اصلیِ «تأکید بر اجرای رسوم در زادگاه»، «محدودیت شرایط محیط جدید»، «تسهیل مشارکت»، «اجبار سنت»، «تقویت همبستگی» و «جمع گرایی» است. از دید مشارکت کنندگان، فرهنگ زادگاه قومی آنان با فرهنگ جامعه میزبان متفاوت است. با توجه به سنتی بودن، یکسانی و همانندی فرهنگی-قومی زادگاه، چالش هویتی و یا فرهنگ پذیری برای آنان پیش از مهاجرت چندان مطرح نبوده است و صرفاً تفاوت های اندکی بین نسل والدین و نسل فرزندان در زمینه انتخاب عناصر هویتی وجود داشته است. درواقع، با مهاجرت و تغییر مکان ابهامات ، تردید ها، پرسش ها و انتخاب هایی در مسیر هویت یابی و تعلق به فرهنگ موروثی و یا فرهنگ جامعه میزبان برای آنان پیش آمده است. آنان به عنوان کنشگران اجتماعی در موقعیت های متعددی ناچار به بازاندیشی و بازتعریف مؤلفه ها و منابع سنتی هویت ساز خویش اند.نتیجه گیری: می توان گفت رسوم و آیین های محلی سوگ و سور به عنوان یک منبع فرهنگی می تواند هویت یابی و جای گیری مجدد مهاجرین لَک به عنوان گروه اقلیت مهاجر در محیط جدید نقش مهمی ایفا کند و مانند پلی به شکلی نمادین مهاجرین را به هم  و به زادگاه مرتبط سازد. علاوه بر این، بازاندیشی، تعهد و پایبندی به مؤلفه های هویت فرهنگی در بین مهاجرین یکسان نیست و نمی توان نوعی ترکیب برابر را در میان افراد یک نسل یا بین دو نسل مشاهده کرد. هویت محلی-فرامحلی در میان نسل دوم غالب است تا در میان نسل اول. با اینکه در موارد متعددی ممکن است هویت فرهنگی محلی نسل دوم کم رنگ شود و چندان علاقه مند و پایبند به بعضی رسوم و سنن محلی نباشند و آگاهی چندانی از هویت لکی نداشته باشند؛ با وجود این، احساس لَک بودن را دارند و در مجموع، هویت لَکی مفهومی است که به آن تعلق و دلبستگی عاطفی دارند