سهیلا پرستگاری

مقاله حاضر به بررسی و تبیین تأثیرپذیری مولوی در مثنوی، از کلام گهربار امام علی (ع) در نهج البلاغه می پردازد. ابتدا به ذکر بازتاب سخنان رسول (ص) درمورد امام علی (ع) و سیمای امیرالمؤمنین علی (ع) و تجلّی صفات آن حضرت در مثنوی پرداخته شده؛ نیز حکایاتی از آن امام همام که مولانا آنها را باز آفرینی کرده و با زبان شاعرانه خویش به رشته نظم کشیده، آورده شده است. در بررسی اثرپذیری مثنوی از نهج البلاغه، انواع این تأثیرپذیری نگاشته شده و جایگاه هر یک از آنها اعم از تأثیرات واژگانی لغوی، اقتباس، تضمین، تحلیل، ترجمه، تفسیر و تأویل و تمثیل توضیح داده شده و نمونه-هایی برای هر یک از انواع به عنوان شاهد ذکر گشته است.

عشق به موضوع معرفت یکی از عوامل مؤثر در کسب معرفت نسبت به آن موضوع است. مولانا این مطلب را در آثار خود مورد تأیید و تأکید قرار داده و آن را مؤثرترین عامل کسب معرفت دانسته است. به همین خاطر در آثار خود بطور مفصل پیرامون آن سخن گفته است. در این مقاله دیدگاه ها و نقطه نظرات این عارف بزرگ در مورد تأثیر عشق بر معرفت اعم از معرفت حقیقی، معرفت تقلیدی و معرفت الهی بیان گردیده و مشخص می گردد که به اعتقاد مولانا عشق علاوه بر اینکه در ایجاد معرفت موثر بوده در مواردی مانند: انتخاب موضوع معرفت، آماده سازی نفس برای کسب معرفت، رفع موانع معرفت و رفع تردید و ابهامات معرفتی، نیز تأثیر عمیق دارد

قرآن کریم و احادیث معصومین علیهم السلام در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، حقوقی و اخلاقی، دستوراتی را آورده که نه تنها در عصر خود، که در اعصار بعدی نیز کار آمد بوده است. از جمله این امور، بحث مهریه است که فرامین و دستورات قرآنی مؤیّد آن است. قرآن کریم و احادیث برای زنان، اعتباری را رقم زده اند که فراتر از آن متصور نیست. روش تحقیق در این پژوهش نقلی قرآنی، با رویکرد تحلیلی توصیفی و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای می باشد. نتیجه: از جمله حقوقی که در اسلام برای زنان مقرر شده مهریه می باشد که در آیات قرآن کریم و احادیث معصومین علیهم السلام هست. در باره اینکه مهریه حق زن می باشد و به خود او تعلق دارد نه به دیگری، روایات نشان می دهند که پیغمبر اکرم (ص) به هیچ وجه حاضر نبود زنی را بدون مهر در اختیار مردی قرار دهد و روایات فراوانی در این زمینه از پیشوایان دینی به ما رسیده که همه اینها موید این مطلب است که اسلام ارزش خاصی برای زن قائل است. اسلام بر خلاف بی عدالتی های ملل و اقوام دیگر، همه گونه ارزش و شخصیت و آزادی و حقوق انسانی را برای زن ها قائل شده به طوری که هیچ آئین و ملتی در هیچ دوره از ادوار زندگی مانند دین مبین اسلام آن را مراعات نکرده است. از آن جا که زنان در خانواده دارای نقش ویژه ای هستند، تسهیلات ویژه جهت ایفای این نقش برای آنان در نظر گرفته شده است. در این مقاله سعی بر این شده ضمن بررسی بحث مهریه، از منظر قرآن کریم و احادیث معصومین علیهم السلام واژگان هم ارز آن هم بررسی شود.

مقدمه و هدف پژوهش: پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل و مولفه های موثر بر اثربخشی شیوه های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت به روش ترکیبی (کیفی و کمی) انجام گرفت. روش پژوهش: جامعه پژوهش دربخش کیفی خبرگان بودند که تا حد اشباع 32 نفر از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته اطلاعات مورد نیاز جمع آوری و با استفاده از تجزیه و تحلیل موضوعی دسته بندی گردید. در بخش کمی جامعه آماری کارشناسان ومجریان حوزه فرهنگ ایثار و شهادت در شهر اصفهان حدود 500 نفر برآورد گردید که 200 نفر به عنوان حجم نمونه به صورت هدفمند انتخاب و پرسشنامه توزیع شد. ابزار جمع آوری پژوهش در بخش کیفی مصاحبه و در بخش کمی پرسشنامه محقق ساخته مبتنی بر مرحله کیفی بود. روایی و پایایی بخش کیفی پس از ارائه هر مرحله به نخبگان به تایید رسید و در بخش کمی روایی ابزار با ارائه پرسشنامه تائید اساتید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 85 % تایید شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد کیفیت بخشی به آثار ترویجی فرهنگ ایثار و شهادت با (89/3 درصد) 4/3 بالاترین میانگین شدت تاثیر را درمیان مولفه های موثر داراست و واقع گرایی در تولیدات و توجه به آثارتولیدی برای کودکان و نوجوانان، بهره گیری از هنر و هم چنین تحول و خلاقیت در شیوه ها در رده های بعدی قرار دارند. نتیجه گیری: این پژوهش هم چنین نشان داد که عوامل فرهنگی با 77 درصد و 4/07 میانگین اثر در مجموع و در قیاس با سایر عوامل بیشترین تاثیر را درارتقا اثربخشی شیوه های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت دارد.