سارا ردایی

معماران به معماری به عنوان شی و به منظر به عنوان زمینه می نگرد که صرفاً شی روی آن قرار می گیرد و کارکردی جز پس زمینه بودن ندارد می نگرند و در فرایند ساخت و ساز جایی که معماری تمام می شود را شروع منظر می دانند. برخلاف اکثر هنرها که شاهد دور شدن از جسمیت هستیم، در معماری شی گرایی را می بینیم. امروز این نوع نگرش در حال تغییر است و توجه به ارجحیت فضا و مکان بر توده منجر شده است تا بسیاری از معماران به منظر و رویکرد منظرین روی آورند. منظر به ایده های مرتبط به فضا نظم می دهد. در این میان مانوئل پالرم، معمار و نظریه پردازی است که در گستره فراتر از معماری ساختمان، با تآکید بر ساخت منظر، پیچیدگی های دنیای امروز را تعریف می کند. وی در بستر منظر برای معماری معنا قایل است و در منظر نه به دنبال کالبد، بلکه ارتباط آن با انسان است. پالرم تعریف جدیدی از فضا و مفهوم آن ارایه می کند و از آن به عنوان پیامد تحولات خاص یاد کرده که نیاز به ابزارهای ویژه تجزیه تحلیل و چارچوب های ادراکی جدید دارد و پارامترهای جدیدی را فراتر از پارامترهای اقلیدوسی و دکارتی برای فهم آن بیان می کند. وی تجربیات متفاوتی در زمینه های معماری، برنامه ریزی شهری، منطقه ای و منظر داشته و بر موضوع ساخت منظر به عنوان سنتزی از اقدامات مجزای حفاظت و دگرگونی سرزمینی تمرکز کرده است. اکثر کارهای مطالعاتی و اجرایی او در جزایر قناری است. وی معتقد است پیچیدگی های اجتماعی، انسان شناختی، فرهنگی و طبیعی خاصی در این جزایر نهفته که فعالیت در آن را برای او جذاب می سازد. نتیجه تمرکز او بر چیزی که او ""پدیده فرهنگی"" این جزایر می داند، وی را به دستاوردهای متفاوتی قیاس با سایر نظریه پردازان رسانده است. سکوت و بعد از سکوت، عدم قطعیت، فضا، رابطه دوسویه انسان و طبیعت مهمترین رویکردها و دیدگاه های پالرم هستند که در این پژوهش به آنها پرداخته شده است.

همان هنگام که جنبش های محیط زیستی در مذمت صنعت می کوشیدند و آن را عامل نابودی زندگی و زیست بوم کره زمین می دانستند، در هنر ستاخیزی به پا شد. عده ای کوشیدند تا زیبایی آن احجام مرده و خشن که روزگار، تاریخ انقضایشان را اعلام کرده بود، دوباره نشان همگان دهند و به چشمان بیاموزند که زیبایی در کالبد و عادی بودن نیست. موسیقی با لوله های آهن و سطل های فلزی نواخته شد، چرخ دنده و زنجیر هایی که روزگاری چرخ کارخانه ها را می گرداند، پیکره مجسمه های آهنی را شکل داد. این موج تحولات معماری و معماری منظر را هم درگیر کرده بود. مناظر ویران شده ای که روزگاری نبض اقتصادی شهر و نشانی از یک جهش مهم در زندگی بشر و جدال جامعه سرمایه داری بین پرولتاریا و بورژوا ها به شمار می آمدند اکنون از زندگی شهری به دور افتاده و مرده بودند. معمارِ منظری چون «پیتر لاتز» با دیدی واقع بینانه، این مناظر که سرنوشت عصر خود بود را به جای حذف، زمینه طراحی خود قرار داد و با توجه به شناختی که از قابلیت این عناصر برای تبدیل به فضا های جذاب و پر مخاطب داشت، توانست در آنها مداخله کند و بار دیگر این فضا ها را به بستر شهر و زندگی روزانه شهروندان برگرداند. از این رو با آن که وایافت فرسوده ها از گذشته های دور رواج داشته است و روی آوردن گرایش های گوناگون هنری به این رویکرد به سال 2002 برمی گردد، اما قبل از آن در سال 1985 پیتر لاتز، وایافت2(upcycling) را هنرمندانه در سایت های خود، با دیدی منظرین به نمایش گذاشت. لاتز الگوی خاصی در این فضاها ندارد، بلکه با بهره گیری از تئوری ها و رویکرد های متنوع در طراحی سایت های پسا صنعتی تلاش می کند تا حداکثر اطلاعات و لایه های موجود را در سایت شناسایی کند و با نگاهی غیر قطبی، طراحی وایافت شده ای از مناظر ویران شده پسا صنعتی داشته باشد. رویکرد های او برای رسیدن به چنین منظری در 6 بخشِ شناسایی و ترمیم مکان بد، شناسایی لایه های اطلاعاتی و ترکیب آنها با یکدیگر، استفاده از عناصر خود سایت، باز گذاشتن طرح برای مشارکت مردم در طراحی، ایجاد منظر فرهنگی و در نهایت نمایش زیبایی با بیان دیگر قابل جمع بندی و اشاره است

با روند پرشتاب توسعه اقتصادی چین، چهار برابر شدن نرخ رشد این کشور در طول دو دهة اول قرن 21 و روند رو به رشد جهانی شدن، اجرای برنامه های توسعه ای گوناگون و عظیم در شهرهای مختلف چین امری دور از ذهن نیست. پکن و شانگهای از جمله شهرهایی هستند که با برخورداری از درهای اقتصادی باز و ارتباط با دنیای پیرامون قبل از سایر شهرهای چین جهانی شدن را تجربه کردند. در مسیر توسعه با بهره گیری از قانون عدم مالکیت شخصی، چهرة شانگهای به عنوان شهر تجاری و یکی از سه قطب اقتصادی دنیا و پکن به عنوان شهری توریستی، تاریخی و یکی از قدیمی ترین پایتخت های جهان، متحول شد. در این توسعه شتاب زده دو رویکرد نسبتاً افراطی بر برنامه های توسعه شهرهای چین حاکم است؛ گاه اخذ رویکرد بین المللی که در آن بلوارهای وسیع، برج ها و مجتمع ها جایگزین بناهای ویران شده می شوند و گاه رویکرد تاریخی اساس کار می شود. در هر حال هر دو منعکس کننده تصویر چین قرن 21 هستند. بسیاری از پروژه های حاضر چین تقلیدی سطحی و ارزان از معماری گذشته یا شیفتگی به رویکردهای بین المللی است که سبب از دست رفتن تاریخ اکنون در شانگهای تجاری و پکن تاریخی شده است. دو منطقه «کیانمن» در شهر پکن و «پودونگ» در شهر شانگهای نمونه بارزی از توسعه های شهری اخیر کشور چین است. اتخاذ دو رویکرد مختلف به شکل دهی سیمای آنها نتایج متفاوت از درک و ذهنیت مخاطب را القا می کند. در این تحقیق با معرفی دو رویکرد تاریخ گرا و بین المللی در دو نمونه کیانمن و پودونگ، نتایج تصمیمات مدیریت شهری در شکل دادن به نمای شهر مطابق با اهداف هویتی، کاربردی و زیباشناسی منظر شهری بررسی می شود.

منظر، مفهوم پیچیده ای است که همواره در هنر و نگاه سینمایی مرکز توجه و بروز جلوه های هنرمندانه بوده است. از سینمای کلاسیک تا سینمای مدرن، نقش مایه های معماری و شهری جذابیت های گوناگونی برای سینماکاران داشته است. سینمای کلاسیک هند بیشتر زندگی نگارانه بوده و فیلم ساز از شهر و مکان، با به تصویرکشیدن واقعیت عینی و قابل فهم، صرفاً شاهدی بر رویدادها و واقعیت شهری داشته و کوشش زیادی برای هنرنمایی در ارایه تصاویر شهری نداشته است. این سینما هنوز هم در جریان است. اما در روند مدرن شدن و تأثیرپذیری از تحولات جهانی، رویکردهای دیگری نیز در این سینما شکل گرفت. در دوره مدرن، سینمای هند تا جایی پیش می رود که نه تنها به شهر و مکان بی تفاوت نیست، بلکه مقیاس مکانی فیلم گسترده تر شده و تنوع می یابد و شهر جزو اصلی ساختار داستان می شود. در این رویکردها بخش عمده لوکیشن ها در فضای خارجی برداشت شده و خصوصیات مکانی فیلم از جمله جغرافیای آن اهمیت پیدا می کند به طوری که اگر حذف شود، فیلم ناقص و نامفهوم می شود. فیلم در این رویکردها با داشتن تعلق به مکان شهری خاص و نگاه مفهومی به عناصر پیرامونی واقعی یا رویایی تصویر سازی می شود. از این رو سینمای امروز هند به لحاظ تفسیر مکانی دارای رویکرد ثابتی نیست و به طور کلی در حال گذار از سینمای کلیشه ای به دوره مدرن است. این پژوهش تحقیقی بنیادی و روش آن کیفی_ تفسیری است. اطلاعات مورد نیاز در این نوشتار از طریق مشاهدات میدانی و همچنین مطالعه اسناد کتابخانه ای و فیلم های معتبر جمع آوری شده اند. با مسلم دانستن رابطه ماهوی بین سینما و شهر و ایجاد ارتباط دراماتیک با فضای شهری در سینما، نتایج بررسی نحوه مکان پردازی در سینمای هند می تواند راه گشای ایجاد زمینه های لازم برای درک منظر معاصر و تحول منظرین باشد.