ندا پریشانی

هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان تأثیر آموزش به روش فعال فناورانه (TEAL) بر انگیزه ی تحصیلی دانش آموزان در سال تحصیلی 89- 88 بود. روش پژوهش براساس ماهیت، نیمه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. برای دست بابی به هدف پژوهش، از بین دبیرستان های شهرستان خمینی شهر به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای تصادفی، دو کلاس 27 نفره در دو دبیرستان، یکی به عنوان گروه کنترل و دیگری به عنوان گروه آزمایش انتخاب شدند. سپس پژوهشگر به مدت هجده جلسه ی آموزشی، گروه آزمایش را تحت مداخله ی روش تدریس فعال فناورانه (TEAL) قرار داد. نخستین ابزار این پژوهش، پرسشنامه ی انگیزش تحصیلی ولرند بود که باقری (1379) روایی سازه آن را تایید نموده بود. ضریب پایایی به روش آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 75/0 گزارش شده است. در این پژوهش تحصیلات پدر، تحصیلات مادر، شغل پدر، سن پدر، سن مادر، تعداد اعضای خانواده، نمره ی هوش و معدل سال قبل دانش آموزان، به عنوان متغیرهای همپراش، تحت کنترل قرار گرفتند. جهت کنترل نمرات هوش از آزمون هوش ریون استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد، آموزش زیست شناسی به روش فعال فناورانه TEAL)) بر انگیزه ی تحصیلی دانش آموزان در مقایسه با روش معمول در آموزش و پرورش تأثیر مثبتی داشته که میزان بهبود در انگیزه ی تحصیلی با توجه به مجذور اتا 1/89 درصد از تغییرات بود.

در این مقاله با روش تطبیقی و توصیفی- تحلیلی، اهداف غایی و کلی آموزش محیط زیست و نیز فعالیت های مرتبط با آنها در کشورهای سوئد، استرالیا، کانادا، ترکیه و ایران بررسی شده است. با این هدف، علاوه بر بررسی اسناد و مدارک کشورهای منتخب و ایران در زمینه آموزش محیط زیست، با 12 نفر از متخصصان محیط زیست در دو شهر تهران و اصفهان مصاحبه شده است. برای انتخاب این افراد از روش هدفمند  و زنجیره ای استفاده شده است و مصاحبه با آنان تا رسیدن به تکمیل اطلاعات ادامه یافته است. نتایج به دست آمده در بخش اهداف غایی نشان می دهد که روح حاکم بر اهداف کشورهای منتخب، توسعه پایدار بوده است. در بخش اهداف کلی در بین بخش های تقویت دانش، مهارت و نگرش مثبت به طبیعت شباهت هست. در بخش فعالیت های مرتبط با آموزش محیط زیست، فاصله بسیاری بین کشورهای منتخب با ایران هست که ناشی از وجود فاصله زیاد بین اهداف مدنظر با برنامه اجراشده در کشورمان است. در پایان مقاله، فعالیت های بومی سازی شده با توجه به هدف غایی آموزش محیط زیست پیشنهاد شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی مسایل و مشکلات درس کارورزی از نظر مدرسین این درس، در برنامه درسی دانشگاه فرهنگیان بوده است. بدین منظور، با استفاده از رویکرد کیفی و براساس نمونه گیری هدفمند، با 25 نفر از اساتید درس کارورزی دانشگاه فرهنگیان اصفهان، مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. روایی محتوایی سوال های مصاحبه، توسط متخصصین تأئید شد. برای افزایش دقت تجزیه و تحلیل مصاحبه ها از روش پرسش از همکار، کاوش به وسیله افراد مورد مطالعه(هالوی و ویلر، 2009) و استفاده از مسیر ممیزی(گال و همکاران، 1391)، استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها، طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی صورت پذیرفت. یافته ها نشان داد که مشکلات درس کارورزی را می توان در دو بُعد «برنامه درسی» و «اجرای آن» دسته بندی کرد. طبق نتایج، بیشترین مشکلات در بُعد برنامه درسی، در مؤلفه اهداف برنامه درسی کارورزی: نگاه آرمان گرایانه و هدف گذاری های شخصی(84/0)، در مؤلفه محتوا: نگذراندن دروس پیش نیاز توسط دانشجو(84/0)، در مؤلفه راهبردهای یاددهی یادگیری: عدم آشنایی بعضی از مدرسین کارورزی با شیوه پژوهش های کیفی(60/0)، و در مؤلفه ارزشیابی: عدم هماهنگی لازم در شیوه ارزشیابی(52/0) بود. بیشترین فراوانی مشکلات شناسایی شده در بُعد اجرا نیز، شامل: عدم همکاری کافی آموزش و پرورش در ارسال مجوز(68/0)، نبود وسیله نقلیه برای مدرس کارورزی(54/0)، عدم توجیه مدیران مدارس نسبت به درس کارورزی(36/0)، کمبود معلم راهنمای خوب به عنوان الگو برای دانشجو معلم(68/0)، نبود کتاب درسی مناسب این درس (88/0)، پایین بودن سطح آگاهی دانشجو معلم در زمینه محتوای کتب درسی(52/0)، اختلاف نظر مدرسین دوره ضمن خدمت در آموزش واحد کارورزی(72/0)، کمبود نیروی انسانی آگاه به واحد کارورزی در دانشگاه جهت رفع مشکلات و ابهامات اجرایی- اداری(60/0) بود. به نظر می رسد شغل معلمی به منزله یک فعالیت حرفه ای نیازمند فلسفه ای برای پیوند میان نظریه و عمل است. لذا توجه به برنامه ریزی منسجم در راستای آموزش عملی و نظری مناسب درس کارورزی در دانشگاه فرهنگیان با توجه به چالش های پیش روی آن ضروری می نماید.

هدف از پژوهش حاضر بررسی نحوه گنجاندن عناوین آموزش محیط زیست در کتاب های درسی دوره متوسطه دوم ایران و اولویت بندی عناوین مغفول در برنامه درسی آموزش محیط زیست دوره دوم متوسطه ایران بود در بخش کیفی برای یافتن پاسخ در رابطه با نحوه گنجاندن عناوین آموزش محیط زیست در برنامه درسی دوره دوم متوسطه، با متخصصان برنامه درسی و محیط زیست مصاحبه نیمه ساختاریافته صورت گرفت. جامعه پژوهشی شامل کلیه متخصصان برنامه درسی دانشگاه های اصفهان و متخصصان محیط زیست استان تهران و اصفهان بود. روش نمونه گیری، هدفمند و زنجیره ای بود در این پژوهش طی مصاحبه با 24 نفر از متخصصان غنای اطلاعات حاصل شد در بخش کمی، برای دسترسی به اولویت بندی عناوین مهم که در برنامه درسی آموزش محیط زیست دوره دوم متوسطه مغفول مانده پرسش نامه ای بین معلمان توزیع گردید. جامعه آماری این قسمت پژوهش شامل کلیه معلمان زیست شناسی، زمین شناسی، شیمی و جغرافیا در استان اصفهان بود. با نمونه گیری به صورت خوشه ای چندمرحله ای تعداد 258 معلم انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان داد بیشتر متخصصان معتقد بودند عناوین آموزش محیط زیست باید به صورت تلفیقی در همه دروس گنجانده شود. نتایج نظرسنجی از چهار گروه معلمان نشان داد معلمان عناوین سه گویه حفاظت از محیط زیست طبیعی کشور پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی حاصل از تولید انرژی الکتریکی از منابع تجدید پذیر و تجدید ناپذیر و ضرورت به کارگیری انرژی های تجدید پذیر و عوارض محیط زیستی ناشی از مصرف سوخت های فسیلی در صدر اولویت عناوین مغفول آموزش محیط زیست ایران می دانند.

هدف از پژوهش حاضربررسیعنصرمحتوادربرنامه ی درسیآموزش محیط زیست دوره دوم متوسطه در ایرانوچندکشورجهانوپیشنهاد رویکرد ومحتوای مغفول در برنامه درسی آموزش محیط زیست ایران بود. روش پژوهش تطبیقیوتوصیفی- تحلیلیبود.نتایج پژوهش نشان داد رویکرد برنامه درسیکشورهای سوئدوکانادا به برنامه درسی آموزش محیط زیست، توسعه پایدار بوده و محتوایآموزش محیط زیست در برنامه درسی متوسطه دوم به صورت جامع وتلفیقی بوده است. محتوای برنامه درسی آموزش محیط زیست متوسطه دوم کشور استرالیا فاصله کمی با رویکرد توسعه پایدار داشت و محتوای برنامه درسی آموزش محیط زیست به صورت غیر جامعوتلفیقی بود. محتوای برنامه درسی متوسطه دوم آموزش محیط زیست در کشور ترکیه با رویکرد توسعه پایدار فاصله داشت و محتوای آموزش محیط زیست به صورت غیر جامع وتلفیقی بود.محتوای برنامه درسی آموزش محیط زیست متوسطه دوم ایران نیز تا رویکرد توسعه پایدار فاصله داشت و محتوای آموزش محیط زیست به صورت غیر جامعو تلفیقیدر کتب درسی زیست شناسی، شیمی، جغرافیا و زمین شناسیبود. در کشورهای موردمطالعه محتوای انتخابی حولحیطه های دانش، نگرش و مهارت نسبت به محیط زیستبود. در زمینه نوع دانش و حجم اختصاص یافته محتوا،به نگرش و مهارت های آموزش محیط زیست بین کشورمان و کشورهای منتخباختلاف چشمگیری وجود داشت.در پایان این پژوهش با بررسی تطبیقی، محتوایی روان سازی شدهبا 20 گویه که در برنامه درسی آموزش محیط زیست کشورمان مغفول مانده با رویکرد توسعه پایدارپیشنهادگردید.