بهجت قاسم زاده

بهجت قاسم زاده

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۵ مورد از کل ۵ مورد.
۱.

روند تحول واکه های مرکبِ کوتاه و فرایند گردش واکه ای ایرانی باستان در چند گویش بلوچیِ جنوبی

نویسنده:

کلید واژه ها: زبان بلوچی گویش های بلوچی جنوبی واکه های مرکب یای مجهول واو مجهول فرایند گردش واکه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۵ تعداد دانلود : ۹۳
زبان بلوچی یکی از زبان های ایرانیِ نوِ شمال غربی است که در داخل مرزهای ایران و خارج از آن، به ویژه در پاکستان بیشترین گویشور را دارد. نکته ای که بررسی این زبان و مقایسه آن با زبان های دوره های کهن را ایجاب می کند، محافظه کاری و تلاش برخی گویش های آن در حفظ ویژگی های دیرین است. پژوهش حاضر به بررسی روند تحول دو واکه مرکب کوتاهِ /ai/ و /au/ و همچنین فرایند گردش واکه ای ایرانی باستان در پنج گویش دَلگانی، بَزمانی، بُمپوری، لاشاری و زِرباری می پردازد و داده های آن که معمولاً به روش میدانی جمع آوری شده، نشان می دهد این واکه ها در سه گویش مرکزی ترِ بمپوری، لاشاری و زرباری غالباً به واکه های مرکب /iǝ/ و /uǝ/ تبدیل شده اند و همچنین بازمانده هایی از فرایند گردش واکه ای ایرانی باستان را در این گویش ها می توان دید. بررسی تاریخی واکه های مرکب /iǝ/ و /uǝ/ در برخی گویش های زبان بلوچی نشان می دهد که این واکه ها در دوره باستان نیز واکه های مرکب بوده اند، بنابراین مقایسه این واکه ها با واکه های مجهول فارسی میانه یا واکه های ساده فارسی نو که بر اساس آن برخی از پژوهشگران این واکه ها را «مرکب شده» قلمداد کرده اند، نادرست بوده و بار دیگر ضرورت توجه به مطالعات درزمانی یک زبان، در کنار مطالعات همزمانی آن را یادآوری می کند.
۲.

تحلیل ویژگی های آوایی و صرفی مشترک قرآن قدس با برخی متون کهن و گویش های ایرانی نو(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن قدس فارسی میانه متون پازند متون فارسی-یهودی زبان بلوچی گویش رودباری گویش سیستانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۳۵۳
قرآن قدس یکی از متون قابل توجه دوره رشد و تکوین زبان فارسی (قرن 4 و 5) است، زبان آن آمیزه ای از فارسی، عربی و عناصر گونه ای-گویشی قلمداد می شود و از نظر آوایی و صرفی ویژگی های منحصربه فردی دارد. با توجه به ارتباطی که این متن با زبان فارسی میانه دارد و اینکه بسیاری از صاحبنظران مکان نگارش آن را جایی در حوالی سیستان می دانند، هدف از انجام این پژوهش مقایسه برخی از ویژگی های آوایی و صرفیاین قرآن مترجَم با فارسی میانه، متون پازند، متون فارسی-یهودی و برخی از گویش های ایرانیِ رایج در جنوب شرقی ایران بوده است. نتایج برآمده از بررسی داده های موجود که عموماً به صورت کتابخانه ای به دست آمده اند، نشان می دهند که این اثر در برخی ویژگی های آوایی چون تحول /w/ آغازی و میانی، عدم تحول /d/ میان واکه ای و تحول /h/ آغازین با متون پازند و در مواردی گویش های بلوچی، رودباری، سیستانی و کرمانی مشابهت دارد، برخی ویژگی های صرفی آن، چون تکواژ موصولی نانوشته «-ِ»، پسوند مصدرساز «-ِشت» و تمایز معنایی دو حرف اضافه «ب/ بد» و «بی» در متون فارسی-یهودی نیز مشاهده می شود و واژه هایی از فارسی میانه را نیز در خود حفظ کرده است.
۳.

تحلیل کارکردهای حرف «واو» در تاریخ بیهقی و مقایسه آن با زبان های ایرانی و زبان عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حرف ربط «واو» تاریخ بیهقی زبان عربی زبان های ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۷ تعداد دانلود : ۳۳۰
حرف «واو» پرکاربردترین حرف ربط زبان فارسی است که به جز ربط دادن اجزای کلام به هم، کارکردهای دیگری همچون استیناف، استدراک، اضراب، تخمین، حال و قسم دارد. بررسی تاریخ بیهقی ، به منزله یکی از مهم ترین متون فارسی دوره غزنوی، دالّ بر کارکردهای متنوع حرف واو در متن آن است که به نظر می رسد بخشی از آنها تحت تأثیر زبان های ایرانی و زبان عربی بوده است. مقاله پیش رو افزون بر بررسی کارکردهای متنوع حرف واو در تاریخی بیهقی، درصدد آن است که نشان دهد کدام یک از این کارکردها تحت تأثیر زبان های مذکور بوده است. به همین منظور حدود 1500 جمله و عبارت از متن این کتاب انتخاب، بررسی و تجزیه و تحلیل شد و مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که کارکردهای واو عطف در تاریخ بیهقی را می توان در سه گروه اصلی دسته بندی کرد: نخست، واو عطف و استیناف، که هم در متون ایرانی باستان و هم عربی قابل پیگیری هستند. دوم، واو حالیه، قسم و استدارک، که از زبان عربی وارد زبان فارسی شده اند و سوم، واو اضراب، واو در معنای یا، واو ابتدای جملات معترضه، که مؤلف تاریخی بیهقی در به کارگیری آن ها دست به نوعی نوآوری زده است.
۴.

بررسی تاریخی و تطبیقی چند واج ایرانی در گویش بلوچی بمپوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زبان بلوچی گویش بُمپوری واج شناسی تاریخی فرایند گردش واکه ای فرایند پیشین شدگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۸ تعداد دانلود : ۸۰۲
بُمپوری، گویش بلوچی رایج در شهر تاریخی بمپور در شهرستان ایرانشهر است که بر اساس جدیدترین تقسیم بندی ها، در گروه گویش های جنوبی این زبان قرار می گیرد. با توجه به اینکه زبان بلوچی از کهن ترین زبان های ایرانی محسوب می شود و در تأثیرپذیری از زبان فارسی معیار تا حد زیادی محافظه کار بوده، بسیاری از گویش های آن، از جمله بمپوری برخی از ویژگی های زبان های کهن تر ایرانی را در خود حفظ کرده اند.در مقالة حاضر برخی از واج های ایرانی باستان که سیر تحول شان در این گویش با دورة میانه و جدید زبان های ایرانی متفاوت بوده است، از جمله واکه های مرکب /ai/، /au/، همخوان /v/ آغازی، همخوان های /f/، /x/ آغازی و میانی، همخوان های /p/، /t/، /č/، /d/، /k/، /g/ میانی و خوشه های همخوانی /ϑr/، /*dz/، /št/ و /*hv/ مورد بررسی قرار می گیرند و وجوه تشابه یا تفاوت آن ها با واج های دورة باستان، میانه و نو ایرانی مشخص می گردد، علاوه بر این، به فرایند گردش واکه ای و پیشین شدگی واکه ای در این گویش پرداخته می شود. در گام بعد هر کدام از واج های مورد نظر در این گویش با دو گویش بلوچی همجوار، یعنی دلگانی و لاشاری مقایسه می شوند و در پاره ای از موارد نیز مقایسه هایی با زبان رودباری کرمان صورت می گیرد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان