حمید زارعی

هدف اولیه پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین تغییر اظهارنظر حسابرسی با چرخش شریک موسسه حسابرسی در بورس اوراق بهادار تهران است. سپس تأثیر تعدیل کننده اهمیت صاحب کار بر رابطه مذکور سنجش می شود؛ در پژوهش حاضر تعداد 143 شرکت بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از روش حذف سامانمند به عنوان نمونه آماری در بازه زمانی سال های 1392 تا 1399 (در مجموع 1143 مشاهده) با توجه به ویژگی های پژوهش انتخاب شده است. روش انجام پژوهش حاضر، از دیدگاه نظری، توصیفی-اسنادی و از نظر آماری، کاربردی- پس رویدادی است و با استفاده از رگرسیون لجستیک و داده های ترکیبی به تبیین و سنجش مدل های مفروض پرداخته شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد تغییر اظهارنظر حسابرسی با چرخش شریک موسسه حسابرسی رابطه حداقلی (با اطمینان 90 درصد) و معناداری دارد و بدین وسیله ادبیات ابتدایی تغییر اظهارنظر حسابرسی را در ایران غنی می سازد. هم چنین اهمیت صاحب کار نمی تواند رابطه مذکور را تعدیل نماید. از مهم ترین دلایل عدم تعدیل این رابطه می توان به افشای نامناسب متغیر حق الزحمه حسابرسی در برخی شرکت ها اشاره نمود که در محاسبه متغیر اهمیت صاحب کار نقش بسزایی دارد.

حسابداری منابع انسانی رویکردی بحث برانگیز در حسابداری است و می توان آن را تلفیقی از دو حوزه حسابداری و مدیریت منابع انسانی دانست که البته ریشه در نظریه های اقتصادی و روانشناسی دارد. در این پژوهش، سعی شده است ضمن مروری بر پیشینه تاریخی، چارچوب مفهومی، معیارها و مدل های اندازه گیری حسابداری منابع انسانی به همراه برخی ابعاد قابل توجه آن بررسی گردد. همچنین، با تاکید بر ضرورت حسابداری منابع انسانی در سازمان، تعاریف، تفاوت های ظریف مفهومی و پیشینه تجربی حسابداری منابع انسانی نیز مورد کنکاش قرار گرفته است. روش تحقیق در پژوهش حاضر، بررسی هدفمند پیشینه پژوهش با توجه به جنبه های ضروری تحولات مهم در موضوع حسابداری منابع انسانی است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که علیرغم بررسی مطالعات پیشین، محققان کماکان نتوانسته اند مدل دقیق و فراگیری برای سنجش منابع انسانی ارائه دهند و این موضوع همچنان بحث برانگیز باقی مانده است. به نظر می رسد، ایجاد تعامل پیوسته در تحقیقات میان رشته ای با  تاکید بر حسابداری، مدیریت و اقتصاد برای آشنایی هر چه بهتر با حسابداری منابع انسانی ضروری است.

طبق استانداردهای حسابرسی، پس از آن که واحد مورد رسیدگی اطلاعات مالی و غیرمالی در مورد عملیات شرکت را افشا می نماید، حسابرس باید این اطلاعات را مورد ارزیابی قرار دهد. عملکرد مسئولیت پذیری اجتماعی از جمله این اطلاعات بوده و حسابرس در ارزیابی ریسک حسابرسی به آن توجه می نماید. ازاین رو، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه بین افشای مسئولیت پذیری اجتماعی و ریسک حسابرسی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. در این پژوهش، افشای مسئولیت پذیری اجتماعی با استفاده از روش تحلیل محتوی و ریسک حسابرسی با شاخص حق الزحمه حسابرسی اندازه گیری شده است. فرضیه پژوهش برای 93 شرکت طی سال های 1391 تا 1398 با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی آزمون شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد بین افشای مسئولیت پذیری اجتماعی و ریسک حسابرسی رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد که با استفاده از روش های پنل دیتا با اثرات تصادفی و حداقل مربعات تعمیم یافته نیز مورد تأیید قرار گرفت. با افزایش افشای مسئولیت پذیری اجتماعی، ریسک حسابرسی و به تبع آن حق الزحمه حسابرسی بیشتر می شود. این نتیجه به استفاده کنندگان از صورت های مالی از جمله سرمایه گذاران هشدار می دهد فقط به جنبه های مثبت افشای مسئولیت پذیری اجتماعی در ایران، توجه نکنند؛ چراکه ممکن است افشای مسئولیت پذیری اجتماعی ابزاری برای پوشش عملکرد ضعیف باشد.

  بدر دهه گذشته، محیط گزارشگری مالی تغییرات بسیاری در سطح بین المللی داشته است. یکی از تغییرات اصلی به کارگیری استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی بوده است. با پذیرش این استانداردها، به زعم بسیاری از پژوهشگران، بازار سرمایه و به خصوص سرمایه گذاری بین المللی در ابعاد وسیعی تحت تأثیر قرارگرفته است، اما نکته قابل تأمل این است که تأثیر پذیرش این استانداردها بر حرفه حسابرسی کمتر مورد توجه محققان قرارگرفته است و این درحالی است که با توجه به ماهیت فراگیر تأثیر به کارگیری استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، انتظار می رود پیچیدگی های گزارشگری بیشتر شده و همین موضوع موجب افزایش ریسک حسابرسی و متعاقباً حق الزحمه حسابرسی شود. بنابراین، تأثیر به کارگیری این استانداردها بر هزینه های گزارشگری مالی و حسابرسی شرکت ها دور از ذهن نخواهد بود. این موضوع موجب افزایش نگرانی شرکت ها در زمینه تهیه صورت های مالی و دریافت تأییدیه حسابرسی برای آنها شده است. این در حالی است که طبق اعلام سازمان بورس و اوراق بهادار در ایران، کلیه ناشران اوراق بهادار ثبت شده نزد سازمان باید از ابتدای سال 1395، صورت های مالی حسابرسی شده را بر مبنای استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی نیز ارائه دهند. بنابراین هدف این پژوهش بررسی شواهد پیشین در رابطه با تأثیرات به کارگیری استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی بر حرفه حسابرسی است.

عدم وجود سازوکارهای حاکمیت شرکتی مناسب، می تواند زمینه را برای اقدامات فرصت طلبانه مدیران فراهم سازد؛ یکی از این اقدامات فرصت طلبانه سوق دادن فعالیت های اجتناب مالیاتی در جهت منافع خودشان می باشد که می تواند موجب اتلاف منابع مالیاتی گردد. هدف این تحقیق، بررسی تأثیر سرمایه فکری بر رابطه میان حاکمیت شرکتی و اجتناب مالیاتی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. ازاین رو، داده های استخراج شده از 94 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی سال های 1389 تا 1394 از طریق مدل رگرسیون با استفاده از داده های ترکیبی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن بود که سرمایه فکری رابطه میان سازوکارهای حاکمیت شرکتی و اجتناب مالیاتی شرکت ها را تعدیل نمی نماید. به این معنی که سازوکارهای حاکمیت شرکتی به طور مستقیم بر روی اجتناب مالیاتی شرکت ها تأثیر می گذارند و در این میان سرمایه فکری نقشی را ایفا نمی نماید. به طور خاص، نتایج تحقیق تأکید می نماید که حاکمیت شرکتی قوی، منجر به بهبود کیفیت گزارشگری مالی و درنهایت نیل به اهداف شرکت ها در خصوص اثربخشی اقدامات مربوط به برنامه ریزی های مالیاتی می گردد.

پیشرفت حسابداری در پرتو توسعه اقتصادی جوامع و چارچوب سیاسی کشورها در حال وقوع است. با توجه به اینکه امروزه استانداردهای حسابداری برای گزارشگری مالی در بازارهای جهانی کاربرد گسترده ای دارند، یکپارچه سازی فزاینده بازار و مبانی سیاسی در سطح جهان می تواند موجب تکامل هر چه بیشتر استانداردهای گزارشگری مالی و رویه های مربوط به آن در سطح بین المللی شود. نکته قابل تأمل این است که بیشتر فعالان اقتصادی برای دستیابی به آینده مورد انتظار در سطح ملی فعالیت می کنند و با توجه به روابط پیچیده سیاست و بازار، میزان همگرایی استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی1 که به سرعت در سراسر جهان گسترش یافته و به عنوان چارچوبی نوین ارائه دهنده راهبردی پذیرفته شده و فراگیر در حسابداری است، مشخص نخواهد شد. همچنین، جهانی سازی استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی پیامدهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی گوناگونی در پی خواهد داشت و با توجه به اینکه در کشور ما نیز، استانداردهای حسابداری بر پایه استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی تهیه و تدوین می شوند، هدف این نوشتار بررسی و مرور مطالعات گذشته برای مشخص نمودن مزایا و چالش های پذیرش استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی برای سرمایه گذاران در ایران است.

با توجه به ساختارهای نظری متفاوت ابعاد فرهنگ ملی در سراسر جهان و اثبات تأثیرگذاری فرهنگ بر نظام های قانونی و توسعه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جوامع، در این پژوهش، تأثیر ابعاد فرهنگ ملی بر شاخص های راهبردی بانک جهانی بررسی و تحلیل می شوند. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی بوده و با روش میدانی در دسته نیمه تجربی با رویکرد همبستگی قرار دارد. جامعه هدف این پژوهش بین المللی همه کشورهای جهان هستند که با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند، 74 کشور به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش، از شش شاخص فرهنگ ملی پژوهش پراستناد هافستد و همکاران (2010) به عنوان متغیرهای توضیحی استفاده شده است. مجموع شش شاخص راهبردی بانک جهانی نیز به عنوان متغیر وابسته از پژوهش پراستناد کوفمن و همکاران (2010) در بانک جهانی برگرفته شده است. نتایج پژوهش، حاکی از تأثیر منفی شاخص فاصله قدرت بر جمع شاخص های راهبردی بانک جهانی و تأثیر مثبت شاخص های فردگرایی، افق دید بلندمدت و افراط گرایی بر این شاخص است. طبقه بندی : G30, G38, O17, O19, Z19

هدف این نوشتار، بررسی میزان تأثیر به کارگیری استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی 1برافزایش کارایی نظام مالیاتی در ایران از دیدگاه متخصصین حسابداری و مالیاتی خراسان جنوبی است. برای دستیابی به این هدف در پژوهش حاضر از روش توصیفی با رویکرد همبستگی داده استفاده شده است. روش نمونهگیری به صورت طبقه بندی بوده و برای گردآوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بعد از برآورد روایی و پایایی بین 60 نفر از اساتید حسابداری، اعضای جامعه حسابداران رسمی و مدیران و کارکنان سازمان امور مالیاتی در استان خراسان جنوبی توزیع شده است. بعد از تکمیل پرسشنامهها، ضرایب آماری متناسب با نوع فرضیهها (ضریب همبستگی، آزمون t مستقل، ANOVA، تحلیل رگرسیون چند متغیره) با استفاده از نرمافزار SPSS محاسبه و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از فرضیهها بیانگر این است که به نظر اساتید حسابداری، حسابداران رسمی، مدیران و کارکنان سازمان امور مالیاتی، استفاده از استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، به خصوص استاندارد شماره 12 یعنی مالیات بر درآمد، برافزایش کارایی نظام مالیاتی تأثیر مثبت و معناداری دارد. از نتایج تحقیق می توان در راستای تعدیل استانداردهای حسابداری برای انطباق بیشتر گزارش های مالی از حیث همسویی با نیازهای اطلاعاتی مراجع تشخیص مالیات استفاده نمود.

باتوجه به تفاوت های ساختار نظری ابعاد فرهنگ ملی در سراسر جهان و اثبات تأثیرگذاری فرهنگ بر روش های تجاری، نظام های قانونمند، هنجارهای اجتماعی و حتی نرخ رشد اقتصادی، در این پژوهش به بررسی و توصیف اثر فرهنگ ملی بر بودجه بندی بخش عمومی پرداخته می شود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف بنیادی بوده و با روش میدانی در دسته نیمه تجربی با رویکرد همبستگی قرار دارد. در این مطالعه از شاخص های مطالعاتی هافستید به عنوان متغیرهای مستقل بهره گرفته شده است. بودجه بندی بخش عمومی نیز به عنوان متغیر وابسته با توجه به بسط مخارج بخش عمومی در کنترل قوه مقننه (قدرت کنترل مجلس) و شفافیت بودجه بندی بخش عمومی در نظر گرفته شده است. بر اساس یافته های پژوهش شاخص فاصله قدرت دارای رابطه منفی با قدرت کنترل مجلس بوده و شاخص های فردگرایی، مردانه طبعی و ابهام گریزی دارای رابطه مثبتی با قدرت کنترل مجلس می باشند. هم چنین شاخص فردگرایی و مردانه طبعی دارای رابطه مثبت با شفافیت بودجه بندی است. در نتیجه بین شاخص های فرهنگی هافستید و بودجه بندی بخش عمومی رابطه معناداری وجود دارد.

بسیاری از زنان تمایل دارند، بعد از اتمام تحصیلات، وارد بازار کار حرفه ای شوند و متناسب با مهارت هایشان، موقعیت شغلی خوبی به دست آورند؛ ولی تحت تأثیر شرایط ناهمگون درونی (در حرفه) و بیرونی (در زندگی) قرار گرفته اند. آن ها در ارائه دانش و توانایی و بروز استعداد بالقوه خود با مشکل روبه رو می شوند و نمی توانند تعادل مناسبی در کار و زندگی خویش ایجاد کنند. این پژوهش با هدف بررسی دلایل اصلی تغییر شغل زنان حسابدار، فعالیت حرفه ای آن ها را ارزیابی کرده است. داده ها با انجام مصاحبه های عمیق با زنان شاغل در بخش های عمومی و خصوصی حرفه حسابداری که شرایط مورد نظر را داشته اند، در بهار 1394 در شهر زاهدان جمع آوری شده است. نتیجه پژوهش نشان می دهد، دلیل اصلی زنان برای تغییر شغل دستیابی به محیط کاری بهتر، آرامش و انعطاف پذیری بیشتر در کار است و حقوق و مزایا کمترین اهمیت را برای آنان دارد. بهترین شغل از دیدگاه اغلب زنان، آموزش حسابداری است و به طور کلی ، کمترین تمایل را به حسابداری مالیاتی و حسابداری بهای تمام شده نشان دادند.