سید ابوالفضل حسینی

اتحاد عاقل و معقول تلاشی است در راستای تبیین نحوه رابطه علم با عالِم و کیفیت ادراک که به واسطه آن اشکالات معروف وجود ذهنی دفع می شوند. با قبول این نظریه اشکال جوهر و عرض بودن شئ واحد و صدق دو مقوله بر یک شئ که به قول حکیم سبزواری عقل ها را سرگردان کرده، مطرح نخواهد شد؛ مدعای ملاصدرا در نظریه اتّحاد این است که هر وجود معقولی، عاقل نیز هست، بلکه هر صورتی که در نفس ناطقه آدمی حاصل گردد، خواه معقول و خواه محسوس، با مدرک خود یکی است. اتحادی که ابن سینا بر ابطال آن برهان اقامه نموده است مربوط به دو موجودی است که قبل از اتحاد در عرض هم بالفعل موجود و متحصل باشند (و تغایر آن دو، حقیقی باشد نه تحلیلی عقلی). صدرا نیز چنین اتحادی را به همان دلیلی که ابن سینا بیان نموده است پذیرفتنی نمی داند. در اتحاد عاقل و معقول، در بحث از علمِ نفس به غیر، فلاسفه اختلاف دارند، در عین حال که همگی اتفاق دارند که هر موجودِ مجردِ قائم بذات، نسبت به خود، عقل و عاقل و معقول است. هیچ یک از حکمای اسلامی در علم مجرد به ذات خود، منکر اتحاد نیست، زیرا در این مورد، صورت ذهنی وجود ندارد تا صورت ذهنی، عارض بر نفس و نه عین آن باشد. آنچه مورد تردید بحث است مربوط به ادراک به غیر است. در حقیقت اینجا یک جوهر است که به اعتباری عاقل، به اعتباری عقل و به اعتباری دیگر معقول است. در واقع، اینجا وحدت است نه اتحاد.

در روایات اسلامی سخن از بلوغ جامعه بشری در عصر ظهور است. تحلیل نظریه های چگونگی تحقق بلوغ، به روش توصیفی تحلیلی، هدف اصلی نوشتار است که به شیوه تحلیل کیفی به دو روش عقلی منطقی و نقلی وحیانی به منظور تحلیل و جمع بندی یافته ها انجام می شود و در صدد اثبات فرضیه عادی بودن بلوغ جامعه در عصر ظهور است. دو دیدگاه اعجازگونه و عادی بودن درباره کیفیت تحقق بلوغ مطرح شده است. نظریه اعجاز به دلیل پیامدهای نادرست از جمله انفعال و عدم مسئولیت پذیری در برابر حوادث آخرالزمان، جلوگیری از تحرک و پویایی جامعه و ... مردود است. شریعت گرایان سنتی و تجددگرایان مسلمان دو گروه از اندیشمندان هستند که به این نظریه تمایل دارند. نظریه تکامل که دیدگاه تمدن گرایان اسلامی است، علاوه بر پیامدهای مناسب در تفسیر انتظار موعود از جمله الگوپذیری، تشکیل حکومت دینی در عصر غیبت، ایجاد تمدن اسلامی، و... روایات زمینه ساز و الگو قرار دادن جامعه موعود را به خوبی تبیین می نماید. امتیاز جامعه عصر ظهور به دلیل بلوغ تاریخی مردم آن عصر و یاس از نجات توسط مکاتب و عقول بشری بدون استعانت از منجی آسمانی و شکایت از وضع موجود، از مهم ترین یافته های این مقاله به حساب می آید.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری واحد پردازه ای بر سوگیری تعبیر چهره و ترس از ارزیابی منفی در دانشجویان دارای خصیصه پارانوئید انجام شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی با روش پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانشجویان مراجعه کننده به مرکز مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی شهر کاشمر در سال 1398 که بر اساس پرسشنامه بالینی چندمحوری میلون -3 و ملاکهای DSM-5 دارای خصیصه پارانوئید تشخیص داده شده اند، تشکیل دادند (بر اساس آمار به دست آمده از این مرکز 60 نفر). از این تعداد، 20 دانشجو دارای خصیصه پارانوئید به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به تصادف در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند (هر گروه 20 نفر). گروه آزمایش 16 جلسه درمان شناختی رفتاری واحدپردازه ای چورپیتا را دریافت کردند. ابزار پژوهش پرسشنامه چندمحوری بالینی؛ سوگیری تعبیر چهره های مبهم و مقی اس ت رس از ارزی ابی منف ی بود که قبل و بعد از مداخله توسط هر دو گروه تکمیل گردید. داده- های جمع آوری شده توسط نرم افزار SPSS-22 و آمار استنباطی تحلیل کواریانس تحلیل شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد با حذف اثر نمره های پیش آزمون سوگیری تعبیر چهره و ترس از ارزیابی منفی به عنوان متغیر همپراش اثر اصلی درمان شناختی رفتاری واحد پردازه ای بر سوگیری تعبیر چهره و ترس از ارزیابی منفی در پس آزمون معنی دار است(05/0 P < ). لذا می توان از درمان شناختی رفتاری واحدپردازه ای به عنوان یک روش موثر برای کاهش سوگیری تعبیر و ترس از ارزیابی منفی افراد دارای خصیصه پارانوئید بهره گرفت.