زهرا شریفی نیا

با گسترش کلانشهرها در کشورهای توسعه یافته و به ویژه کمتر توسعه یافته، نواحی پیرامونی شهرها در معرض بیش ترین میزان تحولات و دگرگونی قرار داشته است. این پویایی موجب پدیدار گشتن قلمروهای فضایی و اشکال سکونتی گوناگون در محیط پیرامون شهرها گردید، یکی از این اشکال سکونتی رشد خانه های دوم می باشد. هدف تحقیق حاضر آن است تا پیشران های موثر بر شکل گیری خانه های دوم در مناطق پیراشهری استان مازندران را بررسی نماید. این پژوهش بنا به هدف کاربردی و بر اساس روش توصیفی و زمینه یابی و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای و میدانی می باشد. جامعه آماری تحقیق را از یک طرف 2886 نفر از مالکان خانه های دوم تشکیل می دهد که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 339 برآورد شد. و از سوی دیگر جامعه آماری را کارشناسان سازمان های جهاد کشاورزی، محیط زیست، استانداری و دانشگاه که تعداد 20 نفر از آن ها به صورت گلوله برفی انتخاب شدند، تشکیل می دهد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک دلفی و تحلیل میک مک استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که از بین 19 پیشران شناسایی شده در تکنیک دلفی، سوداگری مشاوران املاک، ناکارامدی قوانین و مقررات مربوط به ساخت و ساز در مناطق پیراشهری، تفکیک اراضی در اثر قانون ارث و انطباق محدوده پیشنهادی روستا با الگوی توسعه فضایی آتی، با کاربرد تحلیل میک مک به عنوان پیشران های کلیدی محسوب می شوند، زیرا هم قابل کنترل اند و هم بر پویایی و تغییر سیستم تاثیرگذار می باشند.

در ادبیات مربوط به مهاجرت، به علت مهاجرت، بیش تر توجه شده و به اثرات مثبت آن بر رفاه و اقتصاد در مبدا و مقصد خانوارها چندان توجه نشده است، بنابراین نظر به عدم توجه کافی به این موضوع در کشور، مقاله حاضر به بررسی نقش پول انتقالی مهاجران روستایی بر بهبود وضعیت اقتصادی و رفاه خانواده های آنان در دهستان میانکاله(شهرستان بهشهر) به عنوان یکی از اثرات مثبت مهاجرت جامعه مبدا می پردازد. روش تحقیق بر اساس هدف کاربردی و بر حسب روش توصیفی، زمینه یابی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بوده است. جامعه آماری تحقیق را جمعیت روستاهایی از دهستان میانکاله تشکیل می دهند که طی دهه های 95-1385 یک دوره کاهش نرخ رشد جمعیت را به دلیل مهاجرت های روستایی سپری کرده اند. با استفاده از فرمول کوکران به روش تصادفی ساده 378 خانوار دارای مهاجر به عنوان نمونه انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی(میانگین، انحراف معیار) و آمار استنباطی(آزمون t تک نمونه ای و ویلکاکسون) استفاده گردید. یافته ها نشان می دهد که از یک سو میزان رضایت خانوارهای دارای مهاجر از وضعیت درآمد و سرمایه گذاری در قبل و بعد از مهاجرت در سطح خطای کوچک تر از 01/0 تفاوت معنی داری دارد، و از سوی دیگر تاثیر مثبت پول انتقالی مهاجران بر تغییر وضعیت اقتصادی و رفاه خانواده های آنان از حد متوسط به بالاست.

شاخص های مسکن نه تنها به عنوان ابزاری توصیفی به بیان وضع موجود مسکن در ابعاد مختلف می پردازند، بلکه به سیاستگذاران کلان بخش مسکن کمک می کند تا تصویر روشن تری از شرایط مسکن در گذشته، حال و آینده داشته باشند و سیاست ها و راهبردهای متناسبی در آینده اتخاذ کنند. هدف تحقیق حاضر آن است تا با بررسی وضعیت شاخص مسکن در مناطق 17گانه شهر مشهد و اولویت بندی آن ها بر اساس این شاخص ها و ارائه راهکارها بستر مناسبی را جهت برابری و عدالت بین مناطق مختلف شهر مشهد فراهم آورد. جامعه آماری تحقیق را تعداد کل خانوار شهر مشهد در سال  1399 به تعداد 930785 خانوار تشکیل می دهد که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 384 مورد است. برای گردآوری داده ها از روش کتابخانه ای و میدانی و برای تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک آنتروپی شانون و ARAS استفاده شده است. نتایج تحقیق بر اساس تکنیک آنتروپی شانون نشان داد که در شاخص های کمی معیار بعد خانوار، در شاخص های کیفی معیار دسترسی واحدهای مسکونی به مراکز خرید و در شاخص های اقتصادی معیار درصد اجاره بها به کل هزینه خانوار با اهمیت ترین معیارها بوده اند، از سوی دیگر نتایج تحقیق با کاربرد تکنیک ARAS بیانگر آن است که مناطق 17گانه شهر مشهد به لحاظ شاخص های کمی، کیفی و اقتصادی مسکن در شرایط برابر قرار ندارند و در سه سطح مطلوب، نیمه مطلوب و نامطلوب دسته بندی شده اند. نتایج حاصل از این دسته بندی به مدیران مسکن شهری کمک می کند که جهت رسیدن به برابری در مسکن پایدار در شاخص های مورد مطالعه، از کدام منطقه در کلان شهر مشهد اقدام به برنامه ریزی کنند.