یوسف حسین نژاد

نقش زن در اندیشه اسلامی، براساس هدف خلقت، یعنی عبودیت تفسیر می شود و با تعریف وظیفه مداری زن مبتنی بر ایمان به توحید و عاطفه محوری وی؛ جایگاه ویژه ای برای زنان ترسیم می شود. از این رو، زن در منابع اسلامی (قرآن و روایات) علاوه بر انجام وظایف فردی، خانوادگی و اجتماعی، با ایثار و از خودگذشتگی در خط مقدم حوادث اجتماعی نیز نقش آفرینی می کند. در پژوهش حاضر پس از اثبات ارتباط وظیفه مداری زن مسلمان در بستر عبودیت، وظایف وی در سه بخش دسته بندی شد که عبارتند از: وظایف فردی زن مثل خودسازی، علم آموزی، امر به معروف و نهی از منکر؛ وظایف زن در خانواده (نقش همسری، نقش مادری، نقش خانه داری؛ و ولایت مداری زن (وظیفه زن در جامعه؛ یعنی حضور در فعالیت های «سیاسی، علمی فرهنگی و اقتصادی).

یکی از دغدغه های علوم اجتماعی تجزیه و تحلیل مسئله تغییرات اجتماعی در کنار توجه به نظم اجتماعی است و از این رهگذر اندیشمندان در پی ارائه الگوهای توسعه اجتماعی هستند. پس از انقلاب اسلامی ایران برای جامعه شناسان، مدیران دولتی و سیاست گذاران عمومی این پرسش مطرح شده که آیا جمهوری اسلامی ایران الگوی نوینی برای رشد و توسعه اجتماعی متناسب با آرمان های خود دارد یا در این زمینه از الگوهای سایر جوامع بشری بهره می گیرد؟ طرح بحث الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت از سوی مقام معظم رهبری فرصت خوبی به وجود آورده است تا این مسئله به شکل جدی تر مورد توجه مجامع علمی قرا گیرد. در این مقاله در گام نخست، به نظریه ها و مکاتب توسعه اشاره شده و در ادامه دیدگاه امام خمینی(ره) در باب الگوی توسعه ایرانی-اسلامی با عنوان طرح «تمدن گرایی اسلامی» بررسی شده و اهداف، سیاست ها و راهبردهای اصلی این الگو از بیانات ایشان استخراج شده و اثرات این طرح بر تولید الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت پیش بینی شده است.