مهدی شاهین

جنگ ایران و عراق که در یکی از حساس ترین برهه های تاریخی؛ یعنی دوره جنگ سرد، رخ داد واکنش های مختلفی از طرف بازیگران سیاسی به خصوص همسایگان این دو کشور و کشورهای عربی را در پی داشت. با توجه به اهمیت و شرایط ژئوپولیتیکی سوریه برای طرفین جنگ عراق بر علیه ایران، موضع گیری آن در این جنگ به عنوان مساله پژوهشی این تحقیق مورد تبیین ژئوپولیتیکی قرار گرفته است. برای انجام این تحقیق، داده ها به روش کتابخانه ای جمع آوری شده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس روش توصیفی- تحلیلی بر پایه ابزار تحلیل اقتباس شده از ژئوپولیتیک انجام گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که کشور سوریه با آنکه از زمان انقلاب اسلامی ایران همیشه از آن حمایت ضمنی داشته است، اما شرایط ژئوپولیتیکی مختلف و به خصوص شرایط میدانی جنگ منجر به بروز سه نوع رفتار متفاوت در طول جنگ شده است. موضع-گیری متفاوت هر دوره باعث شده است تا فرصت ها و چالش های ژئوپولیتیکی خاصی برای طرفین جنگ و خود سوریه فراهم شود و بدین ترتیب با ایجاد پیامدهای ژئوپولیتیکی متفاوت توازن ژئوپولیتیکی این جنگ نیز تحت تاثیر قرار گیرد. سوریه نه تنها صرفا بر اساس اشتراکات ایدئولوژیک خود در دوره ایدئولوژیک جنگ سرد موضع گیری نکرد، بلکه از فرصت های ژئواکونومیکی این جنگ نیز به خوبی بهره مند شد. از طرف دیگر، حمایت های عمیق سوریه از ایران در مقطع دوم جنگ باعث شکل گیری محور مقاومت با محوریت جمهوری اسلامی ایران گردید که امروزه از مهمترین ارکان حفظ قدرت بشار اسد در سوریه می باشد.

جزیره اوال (بحرین) در طول تاریخ همواره از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی موردتوجه پادشاهان و حکام ایرانی و مسلمان قرار داشت. مجمع الجزایر بحرین با محوریت اوال یا همان بحرین امروزی که در جنوب خلیج فارس واقع است از قرن ها قبل جزء کشور پهناور و قدرتمند پادشاهان ایرانی یعنی هخامنشیان و ساسانیان در باستان و دولت های ایرانی – اسلامی بعدی تا زمان استقلال این جزیره بوده و به همین منظور موردتوجه جغرافی نگاران ایرانی و مسلمان قرار گرفته است. این مقاله، با استفاده از روش کتابخانه ای و توصیفی، موقعیت، پیشینه، اهمیت و ویژگی های عجیب جزیره «اُوال» همچون اشاره قرآن کریم بر حضور حضرت موسی (ع) در این جزیره، وجود حیواناتی مانند وال و زرافه و وجود نخلستان و میوه های گرمسیری، صید مروارید و همچنین حاکمیت طولانی ایران از زمان هخامنشیان تا زمان استقلال این جزیره را با تکیه بر منابع جغرافی دانان مسلمان و دیگر منابع تاریخی مورد بررسی قرار می دهد.

قبیله بنی کعب یکی از قبایل مهم و تأثیرگذار در روابط بین ایران و عثمانی از زمان سلسله افشار تا عقد معاهده ارزنه الروم دوم در زمان محمدشاه قاجار بود. بنی کعب با استفاده از اوضاع آشفته ایران در دوران حکمرانی دولت های ناتوان صفویه، زندیه و قاجاریه به صورت خودمختار در فلاحیه و مناطق زیرنفوذ خود، مشکلاتی را چه در خشکی و چه در دریا برای دولت-های ایران و عثمانی ایجاد کرده و کرانه خلیج فارس را به آشوب می کشیدند. کعبی ها با استفاده از توان رزمی خود به مقابله با شاهان ایران و پاشایان بغداد و بصره که از طرف عثمانی تعیین می شدند می پرداختند و با این دو دولت قوی در منطقه می -جنگیدند. از طرفی کمپانی هند شرقی انگلیس نیز که از تسلط بنی کعب بر کرانه خلیج فارس نگران بود به دشمنی با آنها می-پرداخت. این قبیله با اینکه محدوده تحت نفوذ کمی در بین دو دولت و یک شرکتِ در اختیار داشت اما به خوبی از عهده دفاع از منطقه تحت تسلط خود برمی آمد. از آنجا که بنی کعب در قلمرو ایران می زیستند و دارای مذهب شیعه نیز بودند نسبت به دولت ایران تابعیت بیشتری داشته و همچنین در عهد افشاریه و زندیه حملات آنها بیشتر متوجه بصره در قلمرو عثمانی و کمپانی هند شرقی انگلیس بود و در لشکرکشی های شاهان ایرانی علیه عثمانی نیز حضور داشتند. بعد از اختلافات بین ایران و عثمانی در عهد قاجار و تحدید مرزها طبق معاهدات ارزنه الروم و مشخص شدن وضعیت قبایل مرزی، بنی کعب به دلیل داشتن اشتراکات سیاسی و مذهبی بیشتر با ایرانیان، تابعیت دولت ایران را پذیرفتند.

جزایر در طول تاریخ از اهمیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و نظامی ویژه ای برخوردار بوده اند. بیشتر جزایر خلیج فارس دارای سکنه و حتی حکومت هایی در طول تاریخ خود بوده اند. از جمله جزایر مشهوری که در طول تاریخ ایران و اسلام همواره مورد توجه جغرافی دانان بوده است، می توان به جزایری مانند خارک، کیش، بحرین، لافت و دیگر جزایر اشاره کرد. این جزایر در بیشتر دوره های تاریخی به جز مقاطع کوتاهی، همیشه زیر نظر حکومت های ایرانی بوده اند. جغرافی دانان ایرانی و مسلمان در آثار خود اشارات زیادی به ویژگی های جغرافیایی و تاریخی این جزایر داشته اند. این مقاله، با استفاده از روش کتابخانه ای و توصیفی، برخی از مهم ترین جزایر خلیج فارس را از دیدگاه جغرافی دانان مسلمانی همچون حمدالله مستوفی، حافظ ابرو، انصاری دمشقی، ابولفداء، مسعودی، اصطخری، ابن خردادبه، ابن بَکران، فسایی و رامهرمزی مورد بررسی قرار داده است.

فضای پس از توافق هسته­ای منجر به شکل­گیری نظمی نوین و دیدگاه­های متنوع درباره هویت، قدرت و نفوذ منطقه­ای جمهوری اسلامی ایران شده که در پی آن سعودی­ها و رژیم صهیونیستی بیش از دوران قبل از پساتحریم به تعامل، مقابله و صف­آرایی امنیتی مقابل قدرت مضاعف ایران پرداختند. ما در این پژوهش با بهره­گیری از نظریه سازه­انگاری در راستای پاسخ به این سوال اصلی برمی­آییم که فضای پساتحریم چه تاثیراتی را بر روابط سعودی- صهیونیستی در مقابل جمهوری اسلامی ایران بر جای گذاشته است. در پاسخ به سوال اصلی این فرضیه مطرح می شود که فضای پساتحریم، معادلات هویتی متخاصم و برساخته قدرت را بین جمهوری اسلامی ایران و عربستان و رژیم صهیونیستی بیش از گذشته شدت بخشیده است. براساس فرضیه مطروح، یافته­های پژوهش عبارتند از اشتراکات و تعاملات صهیونیستی- سعودی در نگاه به ایران پس از توافق، تلاش برای برجسته نمودن و برساخته نمودن نقش خشونت محور انگاره­های شیعی ایران در منطقه، بهم پیوستگی آموزه­های سعودی با برساخته­های گروه های تکفیری نظیر داعش، ائتلافهای ساختگی در برابر قدرت منطقه­ای جمهوری اسلامی ایران و حرکت واشنگتن در مسیر افراط­گرایی سعودی و برساختگی فراروایت­های مطرح است. روش تحقیق بکار رفته توصیفی – تحلیلی و روش گردآوری مطالب کتابخانه ای و اینترنتی می­باشد.

 تحولات سیاسی مستقیماً زیر تأثیر چارچوب های معرفتی کنشگران در روند تجربیات و زندگی واقعی در جامعه و سیاست هستند. رهبری را می توان مهم ترین کنشگر در پویش تحولات سیاسی دانست. اهمیت رهبری در صورت تقبل هم زمان شأن رهبری سیاست و نظریه پرداز سیاسی مسجل می شود. امام خمینی این دو شأن هم زمان را داشت. قالب های معرفتی و روند رهبری سیاسیِ ایشان این امر را پیش رو می گذارد که هم واقعیت برای تطابق با الگوی معرفتی ایشان تغییر کرد و هم بخش هایی از الگویی معرفتی و رهبری با واقعیت های سیاسی معاصر تطابق یافته اند. به همین دلیل به مشروعیتِ مشارکت مردم در سیاست و برسازی مردم سالاری دینی رأی داده اند. این وضعیت سبب تغییرِ نظام معرفتیِ ایشان و بدنه نیرو های سیاسی، ساختارسازی و تغییر نهادی در سیاست، تقسیم سیاسی معرفت و نوعی تنوع و تفاوت در آگاهی سیاسی شده است. در این چارچوب، مسئله محوری این پژوهش به نسبت رهبری و واقعیت سیاسی در نظامِ معرفتیِ امام خمینی مربوط می شود. پرسش اصلی ما این است که چگونه نظام معرفتی اندیشه امام خمینی به رهبری ایشان و روند تحولات عینی سیاسی ایران و واقعیت آن شکل و جهت می داده است. عمده ترین پاسخ ما نیز این است که نظام معرفتی معطوف به سیاست در تعامل با فرایند عملی و واقعیِ استقرار جمهوری اسلامی، با کمک به تشکیل ساختار های نهادی جدید، تقسیم و ساختار سیاسیِ تقسیم معرفت به ذخایر معرفتی نظام سیاسی و نخبگان انقلابی جمهوری اسلامی شکل داده و از این طریق روند تحولات عینی را شکل می داده است.

اینک صحبت در خصوص این موضوع که شبکه های اجتماعی خود به تحولات سیاسی زیادی جامه عمل پوشانده، چنانکه در تحولات بیداری اسلامی عربی مشاهده میکنیم، چندان دور از واقعیت نیست. بدون تردید نمیتوان انقلاب ها و جنبشهای اخیر منطقه را جدای از نقش رسانه و شبکه های اجتماعی مورد بررسی قرار داد. رسانه های بین المللی شده و شبکه های اجتماعی مجازی، چه تأثیری بر هویت ملی (و بهطور خاص حوزه ی تمدنی فارسی زبان) کاربران ایرانی داشته است؟ از یکسو شکاف دیجیتال(digital divide) در توزیع اطلاعات از ناحیه رسانه بین المللی شده، توان تأثیرگذاری آنرا سلب نموده، و از دیگرسو، جهانی شدن مانع ازکارآمدی کارگزاری آگاهی بخش بین المللی شده، شده است که این مورد دوم خود، به دو دلیل منجر به بازگشت به هویت مادر (و در اینجا حوزهی تمدنی فارسی) میشود و توانایی رسانه بین المللی شده در جهت ایجاد دو و چند دستگی تمدنی و ملی را از کار انداخته است، این دو دلیل،یکی ضرورت توجه به هویت مادر و دیگر، ضرورت شکل گیری و قوام ائتلاف تمدنی است. که برای اثبات این دو مورد از اعضا و شهروندان شبکه های اجتماعی فیس بوک و تلگرام آزمونی صورت گرفته است

دانشگاهیان و نخبگان از جمله اقشاری هستند که به دلیل نقش و تأثیری که در جامعه دارند، همواره هدف اساسی جنگ نرم از سوی دشمن به حساب می آیند. دشمنان اسلام درصددند تا این صاحب نظران کشور را علیه فرهنگ و ارزش های کشورمان متحول نمایند و راه خویش را برای نفوذ فرهنگ مغایر با دین در بین جوانان مملکت باز نمایند. با توجه به اهمیت مطالب فوق،این پژوهش به بررسی نحوه عملکرد و نقش بسج اساتید در مقابله با راهبرد جنگ نرم در استان لرستان پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش، تمام اساتید عضو بسیج دانشگاهی در استان لرستان بوده اند(832 نفر) و نمونه ای به تعداد 132 نفر از اساتید دانشگاه های شهرستان بروجرد، دورود و خرم آباد به طور تصادفی انتخاب شده اند. ابزار این تحقیق یک پرسشنامه با 25 گویه بوده است که روایی از روش پنل مشتمل بر استادان و کارشناسان مرتبط منطقه مورد بررسی قرار گرفت و پایایی آن نیز با استفاده از آلفای کرونباخ (87/0) مورد تأیید قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که بین شرکت در دوره آموزشی در زمینه جنگ نرم و دیدگاه کلی اساتید نسبت به امکان نقش آفرینی بسیج اساتید در مقابله با جنگ نرم رابطه مثبت و معناداری وجود داردو همچنین عوامل آموزشی، پژوهش و تحقیق، راهکارهای رسانه ای و در نهایت عامل راهکار مشاوره ای جمعاً توانستند حدود 60 درصد از واریانس کل برای نقش آفرینی بسیج اساتید در مقابله با جنگ نرم را تبیین نمایند.

از ویژگی های بسیار برجسته تاریخ ایران، قدمت تاریخ تمدن آنست که به طرز حیرت انگیزی در طول زمان خصوصیات خود را حفظ کرده و در هر عصری تازگی خود را از نو یافته و در همه حال مداومت و استواری شگفتی در آن وجود داشته است. همسایگی و روابط ایران و شبه قاره، در طول تاریخ، همبستگی های نژادی، زبانی، قومی، فرهنگی و باورها و بنیادهای اعتقادی از دوران کهن تا امروز را موجب شده است. معرفی اسلام به مردمان شبه قاره از طریق عارفان، دانشمندان و عالمان دینی ایران تا تشکیل دولت های شیعی در دکن و سند، گویای روابطی است که میان ایران و شبه قاره وجود داشته است. این حقایق، ضرورت بررسی چنین پژوهشی را توجیه می کند. نقد و بررسی این روابط و چرایی تداوم آن تا امروز، پرسشی اساسی است که این مقاله در پی پاسخ دادن به آن است. شیوه و روش تحقیق در این مقاله برای دستیابی به پاسخی منطقی و علمی، ، گزینش منابع مکتوب، انتخاب و فیش برداری مطالب مورد نظر و مرتبط با موضوع تحقیق، نقد، واکاوی و تحلیل آنها در راستای سیاست های دو دولت شیعی آصفجاهیان و تالپوران بوده است و تلاش شده با مطالعه و بررسی سیاست و روش این دو دولت بتوان کلید استمرار روابط حسنه ایران و شبه قاره را به دست آورد. هدف نهایی از این تحقیق، یافتن ویژگیهای این روابط و چگونگی نفوذ فرهنگ ایرانی و ادب فارسی در دربار این دو دولت و گسترش آن در سرزمین های تحت قلمرو آنان و نیز روشن نمودن خصلت های تاریخی و سیاسی آنها می باشد.

هدف این مقاله، مدل سازی و حل مسئله مکان یابی هاب سلسله مراتبی تک تخصیصه چند کالایی با در نظرگرفتن عدم قطعیت های موجود و ملاحظات کیفیت خدمت دهی است. شبکه هاب سلسله مراتبی طراحی شده، سه سطحی است که سطح بالا از شبکه کامل هاب های مرکزی تشکیل شده است و سطح دوم و سوم به ترتیب، شبکه های ستاره ای مربوط به هاب های غیرمرکزی با هاب های مرکزی و مراکز تقاضا به هاب ها (مرکزی و غیرمرکزی) هستند. در مدل پیشنهادی، با توجه به تابع هدف کمینه کردن مجموع هزینه حمل و نقل در شبکه، هزینه دیرکرد و هزینه فعال سازی مسیر برای خطوط هوایی غیرفعال، در خصوص مکان هاب ها، نحوه تخصیص گره های غیرهاب به هاب ها و نوع وسایل نقلیه لازم در هر مسیر، تصمیم بهینه ای گرفته شده است. برای ارزیابی مدل ارائه شده، از مجموعه داده جمع آوری شده در ایران استفاده شده است. رفتار مدل با تغییرات پارامترها، آنالیز و تحلیل حساسیت شده و نتایج مدیریتی به دست آمده است

هدف این مقاله نگاهی به سیاست خارجی ج.ا.ا و هند با تاکید بر تحلیل و بررسی حوزه های تعامل و تقابل دو کشور تا قبل از توافقات هسته ای می باشد. در واقع از همین مطالعات تطبیقی است که میتوان به برخی مسائل و مشکلات و بن بستهای حقوقی و سیاسی راهی یافت، زیرامطالعه تطبیقی سبب بهره مندی پژوهشگران از تجارب، آزمون و خطای ملل مختلف میشود. تحولات اخیر منطقه خصوصا موج بیداری اسلامی در خاورمیانه و شمال افریقا از یک سو و تقابل دیرینه ایران و آمریکا، نگاه ایران به جنوب شرق آسیا،نفوذ عمیق آمریکا و اسرائیل در منطقه به ویژه در شبه قاره هند و نوع بازی ایران و هند در حوزه های همکاری یا رقابت، عرصه های همگرایی و واگرایی متنوعی را برای این تعاملات موضوع ضرورت این تحقیق را فراهم ساخته است. از این رو سوال اصلی این تحقیق عبارت است از جایگاه ایران در سیاست خارجی نوین هند چگونه است و آینده این روابط چه زمینه های همگرایی و همکاری را سبب می شود.اگر ایران و هند بتوانند همزمان با تداوم رشد، ثبات خود را حفظ کنند، این رشد برای دهه ها قابلیت خواهد داشت. ادامه این روند در عین ثبات بخشی، تغییر توزیع قدرت و چینش بازیگران در عرصه سیاست بین الملل را به دنبال خواهد داشت و هند را به قدرتی بزرگ در عرصه نظام بین الملل تبدیل خواهد کرد بدین ترتیب در تعریف یا تغییر مؤلفه های نظام بین المللی نقش بسیار مهمتری را بر عهده گیرد. در این تحقیق از منابع معتبر استفاده شده است.