آرشیو

آرشیو شماره ها:
۶۸

چکیده

متن

در سال پیامبر اعظم(ص) چه کاری بهتر از شناخت آن بزرگوار و چه تلاشی مقدس­تر از نشر اندیشه­ی نبوی(ص) و چه اقدامی شایسته­تر از اقتدا به سیره و سخن رسول خدا(ص) است؟!
پیمودن کدام راه، آسان­تر از اندیشیدن در سخن و سیره­ی پیشوای رحمت و عدالت و منادی آزادی و آگاهی است؟!
یکی از سخنان آن بزرگوار که مجموعه­ای از رهنمودهای ارزشمند و حیات بخش حضرتش را در بردارد و در متون روایی معتبر شیعه آمده، حدیثی است که محدّث اقدم و فقیه بیدار، شیخ جلیل، ابوجعفر محمدبن علی­بن حسین­بن بابویه شیخ صدوق1 متوفای 381 ﻫ . ق در کتاب شریف من لا یحضره الفقیه آورده است. صدوق بابی در کتاب یاد شده گشوده است و نام آن را باب ذکر جملِ من مناهی النبیّ(ص) نهاده است.
منابع حدیث
ابن بابویه در این باب فقط همین یک حدیث را نقل کرده و سند آن را چنین نوشته است:
روی عن شعیب­بن واقد، عن الحسین­بن زید، عن الصادق، جعفربن محمّد عن ابیه، عن آبائه، عن امیرالمؤمنین7 علی­بن ابی­طالب: قال: نَهی رسول الله(ص)....
شیخ صدوق، این حدیث شریف را در کتاب شریف امالی از صفحه 253 تا صفحه 260 ذکر کرده و علامه مجلسی1 در جلد 73 بحارالانوار، چاپ بیروت ص 328 این حدیث را از امالی با عنوان باب جوامع مناهی النبی9 و متفرّقاته نقل کرده است.
این حدیث از گوهرهای گرانبها و جامعی است که طولانی بودن آن از سوی سه تن از راویان محمدبن زکریای غلابی، شعیب­بن واقد مزنی و حسین­بن زید مورد پرسش قرار گرفته که آیا پیامبر گرامی9 همه­ی این مطالب را در یک جلسه و برای مخاطبان واحد بیان فرموده است، امام صادق(ع) در پاسخ نخستین راوی فرموده است این حدیث از کتابی که پیامبر خدا(ص) املا فرموده و علی­بن ابی­طالب7 آن را به خط خویش نوشته گردآوری شده است.
بنابراین حدیث شریف هم نبوی(ص) است و هم علوی7 و هم صادق آل محمد9 آن را بازگو فرموده است. سیری در محتوای حدیث نشان می­دهد این سخنان از چشمه­ی نور جوشیده و بر زبان پیشوایان معصوم: جاری شده است. جامعیّت، عمق، روانی و هم­نواختی و هم­آهنگی آن با معارف قرآن و دیگر احادیث نبوی، خود سندی محکم بر اصالت و اتقان محتوای حدیث شریف است.
جامعیّت
این حدیث شریف بیش از دویست و سی رهنمود اخلاقی، عقیدتی، بهداشتی، درمانی، فقهی، اقتصادی و عبادی را در بر دارد. و شایسته است از دیدگاه­های مختلف علمی مورد توجه قرار گیرد و کارشناسان دانش­های گوناگون از دیدگاه خویش این معارف بلند و آسمانی و دستور العمل­های مثبت و منفی را مورد توجه قرار دهند و ارتباط پیامبر گرامی9 با جهان غیب و وحی آسمانی را از همین حدیث دریابند.
فضای حدیث
برای کشف فضای بعثت و شناخت اخلاق و رفتار مردم عصر نبوی(ص) این حدیث شریف یکی از مهم­ترین اسناد تاریخی است، زیرا از رهنمودهای نبوی(ص) می­توان، نیازها، عادت­ها، اندیشه­ها و اخلاق و رفتار مردم آن روزگار را به خوبی شناخت و به عظمت خورشید درخشان رسالت و نقش پیامبر(ص) در پی ریزی اخلاق، تمدن و خطّ سعادت دنیا و آخرت بشریّت پی برد.
ابعاد و گستره
رهنمودهای این حدیث شریف در مورد تمام ابعاد و قلمرو گسترده­ی رفتار و گفتار انسان­ها است و بسیاری از بایده و نبایدهای زندگی را شامل می­شود.
نبایدهای بهداشتی، درمانی، زیست محیطی، اخلاقی، فقهی، معاشرتی، تفریحی، اقتصادی، عقیدتی، عبادی و سیاسی فراوانی در این حدیث آمده که نشان می­دهد پیامبر اعظم(ص) و دیگر پیام آوران الهی فقط به رابطه انسان و خدا توجّه نداشته و برای تمام ابعاد زندگی انسان­ها، برنامه و رهنمود داشته­اند.
و به سلامت، قداست، آگاهی، آزادی، نظافت، زیبایی، و حقوق و وظایف اجتماعی و تعالی انسان­ها می­اندیشیده­اند.
توجه به حقوق اقلیت­ها، حقوق حیوانات، حقوق اجتماعی، حقوق محرومان، حقوق بانوان، حقوق خویشاوندان و پاسداری از شخصیت و کرامت انسان در این حدیث شریف موج می­زند و اصولاً این حدیث شریف را می­توان به عنوان منشور بزرگ حقوقی و پرورشی در جوامع امروزین و در سراسر تاریخ در دیدرس نسل­های امروز و فردا قرار داد.
ده رهنمود
این حدیث شریف جای شرح و تبیین فراوان دارد، در بخش نخست به یادآوری ده رهنمود ذکر شده در آغاز سخن آن بزرگوار می­پردازیم و از این­که کوچک­ترین نکات تربیتی، اخلاقی را بزرگ­ترین شخصیت جهان مطرح می­کند شگفت زده نخواهیم شد. زیرا سخن گفتن براساس نیاز مخاطب مهم است نه گفتن و نوشتن در سطح دانش خویش. و پیامبران خدا به زبان مردم و در سطح درک مردم و برای هدایت آنان سخن می­گویند، نه برای نمایش دانایی و توانایی خویش.
1. رسول خدا(ص) از خوردن در حال جنابت نهی فرموده و این کار را مایه­ی فقر و تنگدستی دانسته است.
2. رسول خدا(ص) از کوتاه کردن ناخن­ها با دندان نهی فرموده است.
3. رسول خدا(ص) مسواک زدن در حمّام را منع کرده است.
4. پیامبر گرامی9 انداختن اخلاط سر و سینه در مساجد را نهی فرموده است.
5 . پیامبر خدا(ص) خوردن نیم خورده­ی موش را منع نموده است.
6 . پیامبر خدا(ص) فرموده است: مساجد را راه عبور قرار ندهید، مگر در آن دو رکعت نماز بخوانید.
7. آن بزرگوار از این­که کسی زیر درخت میوه­دار، ادار کند، منع فرموده است.
8 . آن حضرت ادرار کردن در وسط راه نهی کرده است.
9. پیامبر اعظم(ص) از این­که انسان با دست چپ غذا بخورد، منع فرموده است.
10. پیامبر خدا(ص) غذا خوردن در حال تکیه بی اشیای گوناگون را ناروا دانسته است.
و اینک متن بخش اوّل حدیث:
باب ذکر جمل من مناهی النبی
أبو جعفر محمّدبن الحسین­بن موسی­بن بابویه القمّی، الفقیه، نزیل الرّی مصنّف هذا الکتاب ـ رضی الله عنه و أرضاه ـ :
روی عن شعیب­بن واقد، عن الحسین­بن زید، عن الصادق جعفربن محمّد، عن أبیه، عن آبائه، عن أمیرالمؤمنین علیّ­بن أبی طالب: قال: نهی رسول الله(ص) عن الأکل علی الجنابة و قال: إنّه یورث الفقر، و نهی عن تقلیم الأظفار بالأسنان، و عن السواک فی الحمّام، والتنخّع فی المساجد، و نهی عن أکل سؤر الفأرة، وقال: لاتجعلوا المساجد طرقاً حتّی تصلّوا فیها رکعتین، و نهی أن یبول أحد تحت شجرة مثمرة أو علی قارعة الطریق،([1]) و نهی أن یأکل الإنسان بشماله، و أن یأکل وهو متّکیء ...([2])
[1]. قارعة الطریق وسطه والمراد ههنا نفس الطریق و وجهه إذا کان مسلوکاً.
[2]. من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 5 .

تبلیغات