بازشناسی استعاره تاجر از مؤمن در پرتو انسان شناسی تاریخی - فرهنگی با محوریت سوره «والعصر» (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

زمان و زمان شناسی از مفاهیم کلیدی فرهنگ وحیانی است. سوره عصر یکی از سوره های مکی است که برنامه سعادتمندی و به زیستی انسان را در کوتاه ترین تعبیر بیان کرده و با سوگند به زمان، آغاز شده است. این سوره در جواب سوگند، به طور صریح و قطعی از خسران همه انسان ها به جز استثنا ها سخن گفته است. بحث از «خسر» و «خسران»، از دانایی حوزه معنایی تجارت است؛ به همین سبب، بازشناسی رابطه تجارت و زمان و از دست دادن اصل سرمایه با محوریت فرهنگ نزول اهمیت دارد. بر این اساس، پژوهش حاضر با ابزار گردآوری اسنادی - کتابخانه ای و روش توصیفی تحلیلی و سطح تحلیلِ تحلیل محتوا و رویکرد انسان شناسی تاریخی و فرهنگی، به دنبال پاسخ به این سؤالات است: پیش زمینه و دانایی سازمان دهنده وجه شبه استعاره تاجر از مؤمن متناظر با انسان شناسی تاریخی - فرهنگی مکه چیست؟ رابطه مؤمن با تاجر در پرتو انسان شناسی تاریخی -فرهنگی چگونه به ساخت استعاره کمک کرده است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که با انسان شناسی تاریخی و فرهنگی، فهم عمیق تری از مفاهیم سوره عصر به دست می آید. خداوند متناسب با فرهنگ آن زمانی، مؤمن را به تاجر تشبیه می کند و عمر مؤمن را کالای او می داند. وجه شبه این تشبیه کل، دانایی و گفتمان فرهنگ تجارت آن زمانی است؛ به طوری که حتی ماده فعلی «شری» به معنای خریدوفروش نابرابر و کاربست آن برای مفهوم شهادت در قرآن، بیان کننده گفتمان فرهنگی است. توصیه به «صبر» متناسب با زمان شناسی سفرهای تجاری تابستانه و زمستانه و توصیه به «حق» متناسب با مکان شناسی یمن و شام یک طرف تشبیه برای استعاره تاجر از مؤمن است.

متن