تحلیل ظرفیت تاب آوری زیرساخت های حیاتی در مناطق آسیب پذیر از تغییرات اقلیمی: مطالعه ای در استان خوزستان (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
پیشینه و هدف رویکرد تاب آوری، طی دو دهه اخیر در علوم مختلف از جمله در مطالعات شهری و منطقه ای جایگاه مهمی پیدا کرده است. این موضوع در آمایش متوازن، منعطف و خردمندانه زیرساخت های اساسی به خصوص در مناطقی که در معرض تغییرات اقلیمی و آسیب های ناشی آن هستند، اهمیت فراوان دارد. ادبیات پژوهش نشان می دهد برای سنجش تاب آوری سیستم های حیاتی و زیرساختی مدل ها و چهارچوب های تحلیلی متعددی ارائه شده است. یکی از مهم ترین مدل های ارزیابی کیفیت و ظرفیت تاب آوری در سیستم های زیرساختی مدل چرخه سازگاری تاب آوری است. با توجه به اهمیت تاب آوری زیرساخت های حیاتی در استان خوزستان، این پژوهش با استفاده از این مدل به تبیین ظرفیت تاب آوری زیرساخت های حیاتی در این استان پرداخته است. روش شناسی برای گرداوری داده ها توصیفی از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و برای بخش داده های تحلیلی از روش پیمایشی به صورت روش دلفی هدفمند استفاده شده است. در این راستا از نظرات 30 کارشناس و متخصص در دو مرحله، در زمینه موضوع تاب آوری زیرساخت های حیاتی و برنامه ریزی شهری و منطقه ای استفاده شد. مرحله اول به تبیین و تشریح موضوع، مراحل مدل، شاخص های مربوط به هر کدام از آنها و تایید از سوی کارشناسان و مرحله دوم به وزن دهی و کیفیت سنجی وضعیت زیرساخت های حیاتی استان در 5 زیرساخت برق، گاز، آب، مخابرات و حمل ونقل بر اساس مدل چرخه سازگاری تاب آوری و شاخص های تشکیل دهنده مراحل مدل پرداخته است. برای تجزیه و تحلیل نظرات کارشناسان و خروجی ها، از مدل شباهت به گزینه ایده آل فازی بهره برده شده است. یافته ها و بحث تحلیل نتایج مربوط به شاخص های مرحله فروپاشی به عنوان اولین مرحله در مدل چرخه سازگاری تاب آوری برای زیرساخت های حیاتی استان به هنگام رخداد مخاطرات نشان می دهد که زیرساخت حیاتی برق در تمامی شاخص ها دارای کمترین وزن و متعاقباً ضعیف ترین کیفیت از منظر تاب آوری بوده و از منظر شاخص های یاد شده دارای اولویت بهبود بخشی است. تحلیل ظرفیت تاب آوری زیرساخت های حیاتی استان در مرحله سازماندهی مجدد به عنوان مرحله دوم مدل چرخه سازگاری تاب آوری نشان می دهد که زیرساخت برق در تمامی شاخص های این مرحله نیز دارای ضعیف ترین و پایین ترین رتبه بوده و نشان دهنده تاب آوری پایین این زیرساخت در استان خوزستان است. مرحله بهره وری سومین مرحله در مدل چرخه سازگاری تاب آوری برای اندازه گیری ظرفیت تاب آوری زیرساخت های حیاتی در استان است که نتایح این مرحله بیانگر آن است که زیرساخت حیاتی برق به مانند مراحل پیشین دارای کمترین رتبه کسب شده و ضعیف ترین کیفیت از لحاظ تاب آوری است. مرحله تعادل آخرین مرحله و کامل ترین مرحله در مدل چرخه سازگاری تاب آوری است که وضعیت شاخص های آن برای زیرساخت های حیاتی استان خوزستان نشان می دهد که تاسیسات برق باز دارای کمترین وزن ها و ضعیف ترین کیفیت از منظر تاب آوری در مرحله تعادل است. نتیجه گیری نتایج این پژوهش نشان می دهند که بین زیرساخت های حیاتی استان، زیرساخت برق دارای وضعیت نامناسبی از منظر تاب آوری در هر چهار مرحله مدل بود. بعد از این زیرساخت، زیرساخت آب دارای وضعیت نامناسب تری بود و کمترین وزن ها را به خود اختصاص داد. همچنین زیرساخت های گاز، مخابرات و حمل ونقل، به ترتیب رتبه های سوم تا پنجم تاب آوری را در قالب مدل چرخه سازگاری تاب آوری در استان به دست آوردند. تحلیل نهایی کیفیت زیرساخت های حیاتی استان از منظر مراحل مدل چرخه سازگاری تاب آوری نشان داد که مرحله سازماندهی مجدد دارای ضعیف ترین کیفیت و متعاقباً اولویت بیشتری برای برنامه ریزی در راستای ارتقای کیفیت تاب آوری زیرساختی در استان خوزستان دارد. نتایج این پژوهش می تواند راهگشای سیاست های مبتنی بر آمایش تاب آورانه زیرساخت های حیاتی استان در برابر مخاطرات طبیعی ناشی از تغییرات اقلیمی باشد.Analyzing the resilience capacity of critical infrastructures in areas vulnerable to climate change: a study in Khuzestan province
Background and purpose
The resilience approach has gained an important place in various sciences, including urban and regional studies, during the last two decades. This matter is very important in the balanced, flexible and wise arrangement of the basic infrastructures, especially in the areas that are exposed to climate change and the damages caused by it. The research literature shows that many analytical models and frameworks have been presented to measure the resilience of vital and infrastructure systems. One of the most important models for evaluating the quality and capacity of resilience in infrastructure systems is the resilience adaptation cycle model. Considering the importance of resilience of critical infrastructures in Khuzestan province, this research has explained the resilience capacity of critical infrastructures in this province using this model.
Methodology
For the collection of descriptive data, documentary and library studies were used, and for the analytical data part, a survey method was used in the form of a targeted Delphi method. In this regard, the opinions of 30 experts and specialists were used in two stages, in the field of resilience of critical infrastructures and urban and regional planning. The first stage is to explain and explain the subject, model stages, indicators related to each of them and confirmation by experts, and the second stage is to weigh and measure the quality of the province's vital infrastructures in 5 infrastructures of electricity, gas, water, telecommunications and transportation. The basis of the resilience adaptation cycle model and the constituent indicators of the stages of the model have been discussed. To analyze the opinions of experts and outputs, the model of similarity to the fuzzy ideal option has been used.
Findings and discussion
The analysis of the results related to the indicators of the collapse stage as the first stage in the resilience adaptation cycle model for the critical infrastructures of the province when hazards occur shows that the critical electricity infrastructure has the lowest weight in all indicators and subsequently weak. It is the highest quality from the point of view of resilience, and from the point of view of the mentioned indicators, it has the priority of improvement. The analysis of the resilience capacity of the province's vital infrastructures in the reorganization stage as the second stage of the resilience adaptation cycle model shows that the electricity infrastructure has the weakest and lowest rank in all the indicators of this stage. It shows the low resilience of this infrastructure in Khuzestan province. The productivity stage is the third stage in the resilience adaptation cycle model to measure the resilience capacity of critical infrastructures in the province, and the results of this stage indicate that the critical electricity infrastructure has the lowest rating and the weakest quality in terms of resilience, just like the previous stages. Is. The balance stage is the last stage and the most complete stage in the resilience adaptation cycle model, the status of its indicators for the critical infrastructures of Khuzestan province shows that the open power facilities have the lowest weights and the weakest quality from the perspective of resilience. It is in the equilibrium stage.
Conclusion
The results of this research show that among the vital infrastructures of the province, the electricity infrastructure had an unfavorable condition from the point of view of resilience in all four stages of the model. After this infrastructure, the water infrastructure had a worse condition and received the lowest weights. Also, the infrastructures of gas, telecommunications and transportation, respectively, obtained the third to fifth ranks of resilience in the form of the resilience adaptation cycle model in the province. The final analysis of the quality of critical infrastructures of the province from the point of view of the stages of the resilience adaptation cycle model showed that the reorganization stage has the weakest quality and subsequently has a higher priority for planning in order to improve the quality of infrastructural resilience in Khuzestan province. The results of this research can pave the way for policies based on the resilient design of the province's vital infrastructure against natural hazards caused by climate change.