جستاری در دگردیسی اسطوره آناهیتا در دوره اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
اسطوره ها بیان نمادینی از باورها و نوع نگاه انسان به جهان است که در طول زمان، قابلیت دگرگونی دارد. به بیانی دیگر، تغییر و تحوّلاتی که در جوامع بشری رخ می دهد، یک اسطوره را در معرض تحوّل و تغییر قرار می دهد. تغییر دین، صنعتی شدن جامعه و دستیابی انسان به دانش های نوین می تواند از مهم ترین عوامل تغییر اسطوره به شمار رود. یکی از اساطیر ایرانی که در طول زمان دچار دگردیسی شده، اردوی سور آناهیتا است که به اختصار، آناهیتا و ناهید نیز نامیده می شود. ایزدبانویی است که نامش نخستین بار در کتیبه های اردشیر دوم در همدان و شوش دیده شد. در این کتیبه، نام آناهیتا بدون فاصله پس از اهورامزدا و پیش از میترا (مهر) ذکر شده است. مسئله اصلی در این پژوهش، بررسی دگردیسی اسطوره آناهیتا و بازتولید آن در دوره اسلامی است. پیش از این پژوهش، پژوهشگران به صورت گذرا به این شباهت ها اشارات مختصری داشته اند. ازجمله می توان به کتاب اسلام ایرانی اثر هانری کربن اشاره کرد. در پژوهش حاضر، تلاش شده است تا با روش کیفی و رویکرد توصیفی-تحلیلی، تحوّل و دگرگونی اسطوره آناهیتا بررسی شود. بر اساس نتایج این پژوهش، به دلیل همسانی برخی از ویژگی های آناهیتا با باورهای شیعیان، زمینه بازتولید این اسطوره ایرانی فراهم شده است.A Query into the Transformation of the Myth of Ānāhītā During the Islamic Period
Myths are symbolic representations of the human beliefs and perspectives toward the universe, and may undergo transformation throughout time. In other words, the changes and transformations in human society may affect and transform the myths, as well. Changes in religion, the industrialization of the society, and the human achievement of modern knowledge are some of the most significant reasons behind the transformation of a myth. One of the Iranian myths that have undergone such transformation throughout time is the myth of Aredvi Sura Ānāhītā , also known as Ānāhītā or Nāhīd in short. Ānāhītā is a goddess whose name was first mentioned on the inscriptions of Ardishīr II in Hamedan and Shush. On these inscriptions, Ānāhītā ’s name directly proceeds Ahūrā Mazdā , and comes before Mitrā (Mihr). The main question in this research is to analyze the transformation of the myth of Ānāhītā and also its reproduction in the Islamic period. Previous research has briefly alluded to these similarities. For example, En Islam Iranien by Henry Carbon is concerned with such issues. The present study attempts to investigate the transformations of the myth of Ānāhītā , using the qualitative method and the descriptive-analytical approach. The results indicate that duo to the existence of similarities between some of Ānāhītā ’s characteristics and Shīʿā beliefs, the scene has been set for the reproduction of this Iranian myth.
تبلیغات
