بررسی و تحلیل آماری گستردگی و تنوع وقف در قلمرو عثمانی، مطالعه موردی: اسناد آرشیو ملی بلغارستان (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
این پژوهش در نظر دارد گستره و تنوع موقوفات در قلمرو عثمانی (سده های 10-13ق) را بر مبنای اسناد آرشیو ملی بلغارستان مورد بررسی قرار دهد. هدف از این بررسی، شناخت انواع موقوفات، چگونگی توزیع فراوانی آن ها، و نیز موارد مصرف عایدات وقف در قلمرو عثمانی طی بازه زمانی مذکور بوده است. اسناد مورد استفاده در این پژوهش، افزون بر اسناد منتشر نشده، شامل 470 سند مربوط به وقف در قلمرو عثمانی است که توسط دپارتمان شرق شناسی کتابخانه ملی بلغارستان[1] گردآوری و تحت عنوان فهرست اسناد ترکی عثمانی در مورد وقف در دپارتمان شرق شناسی کتابخانه ملی بلغارستان [2] منتشر شده اند. پرسش اصلی پژوهش عبارت از این است که بر مبنای آرشیو مورد مطالعه، نوع موقوفات و نیز مصارف عایدات وقف در امپراتوری عثمانی چگونه بوده است؟ به عبارتی این پژوهش بر آن است تا بر مبنای اسناد مذکور، منابع درآمد وقف و موارد مصرف آن را در قلمرو عثمانی طی سده های 10 تا 13ق مورد بررسی قرار دهد. بر اساس مطالعات صورت گرفته، بیشترین فراوانی درآمد موقوفات در سده های 10 و 13ق، مربوط به اجاره املاک موقوفه و در قرن 11ق وقف مبلغ حاصل از مالیات جزیه در شهرهای مختلف بوده است. همچنین، موارد مصرف عایدات وقف شامل مواردی چون پرداخت حقوق کارمندان در املاک موقوفه، نگهداری موقوفات و تهیه غذا برای مستمندان بوده است.A Statistical Analysis of the Spread and Diversity of Waqf (charitable endowment) in the Ottoman Empire: A Case Study of Records from the National Archive of Bulgaria
The present study surveys the spread and diversity of Waqf endowments in the Ottoman empire (10 th -13 th centuries A.H./16 th -19 th centuries A.D.) according to the documents found in the national archive of Bulgaria. The study aims at identifying the various types of Waqf , its distribution patterns, and the usages of Waqf revenues in the Ottoman empire during the specified time span. The documents studied in this research, in addition to the unpublished records, include 470 records related to Waqf in the Ottoman empire compiled by the Oriental Department at the St. Cyril and Methodius National Library and published as the Inventory of Ottoman Turkish Documents about Waqf Preserved in the Oriental Department at the St. Cyril and Methodius National Library. The study’s main question is: What were the common types of Waqf and the usages of Waqf revenues in the Ottoman empire? In other words, the study sets to analyze the sources of Waqf income and its usages in the Ottoman empire according to the aforementioned documents and during 10 th -13 th centuries A.H./16 th -19 th centuries A.D. It is concluded that the highest frequency of Waqf income in 10 th -13 th centuries A.H./16 th -19 th centuries A.D. was from leasing endowed properties, while in the 11 th century A.H./17 th century A.D. it came from the Jizyah taxes in different cities. Additionally, the usage of Waqf revenues include instances such as paying salaries to the employees in endowed properties, maintaining the endowments, and providing food for the poor.