مبانی و مؤلفه های تعامل مذاهب با همدیگر (مطالعه موردی مؤلفه های فقهی و اخلاقی) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
اختلافات اجتهادی مبتنی بر تأویل و تعلیل از خصائص فقه پویاست. جامعه دینی در قبال مسائل اختلافی ناشی از اجتهاد، دست کم با رفتار دو طیف دینی مواجه است: طیف معتدل که بر اساس آموزه های اخلاقی و دینی خود را موظف به تعامل مثبت با اجتهادات مختلف فقهی می دانند و طیف افراطی که اجتهادات غیر مذهب خود را بر نمی تابند و رفتار آنان منجر به واگرایی مذهبی در بین افراد جامعه می گردد. مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی به نقش مبانی و مؤلفه های فقهی اخلاقی در تعامل با اختلافات اجتهادی می پردازد. بر اساس یافته های پژوهش یک شخص اخلاق محور در راستای کارکرد مبانی و مؤلفه های اخلاقی در تعامل با اختلافات اجتهادی به اصول زیر پایبند است: اصل امانت داری در نقل صحیح و کامل دیدگاهها و دلایل مذاهب فقهی و پرهیز از تقطیع گزاره ها و اصل بی طرفی و تخصص مداری در مقام توصیف و تحلیل داده ها. در عرصه مبانی و مؤلفه های فقهی، دو قاعده زیر در تعامل با اختلافات اجتهادی کاربرد دارند: قاعده «مراعات الخلاف» به معنای اعتباردهی به دیدگاههای مختلف در یک مسئله فقهی و نیز قاعده «حکم الامام یرفع الخلاف» به عنوان یک قاعده فقهی - سیاسی ناظر بر رفع اختلافات اجتهادی از طرف حاکم. از سوی دیگر با رویکرد الگومحوری عملکرد هم گرایانه اصحاب عقل و نقل و پیشوایان دینی ازجمله سفیان ثوری، شافعی و محمود شلتوت می توان به چگونگی تعامل با اختلافات اجتهادی دست یافت.The Principles and Elements of Interaction of Denominations with Each Other (Case Study of Jurisprudential and Ethical Elements)
The religious society is faced at least with two religious groups in dealing with disagreement issues: the moderate group which sees itself bound to deal positively with different Ijtihads and the extremist group which won’t tolerate Ijtihads from any other denomination which leads to divergence in society. The current research studies the ethical principles and components important in dealing with differences in Ijtihad, through a Jurisprudential and descriptive-analytical method. By the findings of the research an ethical person is bound to these principles in dealing with differences in Ijtihad in order to perform ethical principles and component. Principle of trusteeship in transferring viewpoints and reasoning correctly and avoiding cutting comments and principal of neutrality and professionalism and avoiding insulting in describing and analyzing the data. In this matter two rules are applicable. Consideration of difference’ (Mura‘at al-Khilaf) meaning giving credibility to different viewpoints in a jurisprudential issue and “the rule of leader resolves the disagreement” which is a jurisprudential–political rule relating to resolving the disagreements in Ijtihad by the Leader. Furthermore, with the convergent pattern centered performance of rational and religious leaders including Imam Sufyan Al-Thawri, Imam Al-Shafi‘i and Sheikh Mahmoud Shaltut we can attain the manner which can we deal with disagreements in Ijtihads.
تبلیغات
