واکاوی تغییرات معنایی منظر شهری بر مبنای رویکرد نشانه شناسی (نمونه موردی: منظر کلان شهر کرج) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
شهر به مثابه یک متن، شبکه پیچیده ای از رمزگان های فرهنگی است که امکان خوانش را برای شهروندان فراهم می آورد. با چنین توصیفی، این متن، قابلیت بررسی در قالب رویکرد نشانه شناختی را داراست. بررسی ها نشان می دهد روندهایی که بعد از دوره مدرنیسم بر شهرها حاکم بوده، لایه های متنی آن را دچار تغییر و به دلیل تکیه بر عملکرد و نه ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و محیطی، از متن شهر بافت زدایی نموده است. ماحصل چنین رویکردی که تحت تأثیر روندهای مختلفی بوده است، تغییر در نوع نشانه (به عنوان ابزار تحلیل شهر به مثابه ی متن) می باشد. به عبارتی نشانه ها در متن شهر مدرن و سرمایه داری نه نشانه فرهنگی و قابل رمزگشایی توسط ناظر، بلکه به نشانه های کارکردی و بعضاً نشانه های نمادین تبدیل شده اند، موضوعی که بودریار از آن با عنوان «اقتصاد سیاسی نشانه» نام می برد. بدین ترتیب نشانه ها به پایین ترین سطح کارکردی خود تنزل یافته و در این صورت پایین ترین سطح معنا از محیط ادراک و تعلیق و تکثر معنا فراهم می شود. در این میان منظر شهر به عنوان اولین سطح تماس انسان و شهر، عرصه ای است که این تغییرات را می توان در آن به خوبی مشاهده و تحلیل نمود؛ بنابراین هدف این مقاله بررسی عوامل مؤثر بر روند بافت زدایی از منظر شهری و تبدیل نشانه ها در این متن به نشانه های کارکردی است. بدین ترتیب این مقاله پس از بررسی مفاهیم مرتبط با فضای اجتماعی، معنا و رویکرد نشانه شناسی و تدوین چارچوب مفهومی پژوهش، به بررسی منظر شهر در مقیاس کلان، به عنوان نمونه موردی می پردازد. بدین منظور نمونه هایی از ساخت وسازهای انجام شده در شهر کرج که از منظر کلان آن بافت زدایی کرده اند، بررسی و از منظر رویکرد نشانه شناختی و اقتصاد سیاسی نشانه نقد و تحلیل می شوند. نتایج نشان می دهد تکیه بر ابعاد کارکردی و نمادین و وجوه اقتصادی یا سیاسی، زمینه ی ظهور عناصر کالبدی را در منظر شهر فراهم آورده است که بدون هیچ هم آوایی با سایر لایه های متنی در منظر شهر، خوانش آن را با معضلاتی روبه رو کرده است.An investigation to the meaning changes of urbanscape through semiotics approach (Case Study: Major Urbanscape of Karaj)
City as a text is a complex network of cultural codes which provide reading of city for people. By this explanation, this text can investigate and analyze through semiotics approach. Exploring shows that the trends which happened after capitalism and modernism, have had influence on this text and decontextualized from its textual layers, so changing in role of signs happened (sign is an analytical media for analyzing the text). In other words, signs in modern and capitalized city, is not a cultural sign and readable ones for observers. There are only functional signs or maybe symbolic ones. Baudrillard named this changing as economic-political theory of signs. So signs decade to their lowest functions and therefore the lowest level of meaning perceived, which lead to suspending and plurality of meaning for observers. Urbanscape is the first scene which human perceived and observed when faced with the city. Therefore, urbanscape chose for analysis in this article. Defining the influential factors, which decontextualize from urbanscape, is the main goal of this research. For achieving the goal, first investigating the concepts and defining the theoretical framework done, then major urbanscape of Karaj explored as the case study. For this goal, new constructions, which decontextualize from the text (urbanscape), are considered. This analysis based on semiotic approach and economic-political theory of sign. Results shows that emphasis on functional and symbolic dimension of signs and economic and political trends lead to constructions with no compatibility to textual layers of urbanscape which make problems in readability and perception of it.
تبلیغات
