تحلیل رویکردی طرح حفاظت و بهسازی میراث با ارزش روستایی ایران در قیاس با تجارب جهانی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ارزیابی اسناد برنامه ریزی روستایی از جمله طرح های بهسازی و مرمت روستایی در ایران از بدو آغاز خود در دوره مشروطه تاکنون ناظر به وجود چالش ها و خلأهای دائمی یا مقطعی بوده است. بسیاری از چالش های مذکور معلول وجود رویه ها و بسترهای مدیریتی ناکارآمد، منقطع و بعضاً منسوخ هستند. ضمن آنکه با وجود تغییرات رویکردی، نظام برنامه ریزی روستایی به خصوص طرح های بهسازی بافت های با ارزش، همواره بر رویه های تک بعدی و فرایندهای یکسونگر متکی بوده و نگرشی کالبدی و رویکردی صرفاً میراثی داشته اند؛ بنابراین این گروه از طرح ها فاقد ادبیات نظری مدون و در چارچوب جریان های فکری مشخص بوده اند. بر این اساس مطالعات تطبیقی می تواند با تأکید بر استخراج کلیدواژه های موفقیت تجارب خارجی، بهبود و افزایش اثربخشی رویه ای و محتوایی طرح های بهسازی بافت های با ارزش روستایی را سبب شود؛ از این رو هدف از انجام این پژوهش تدقیق چالش های رویکردی طرح های حفاظت بافت های با ارزش روستایی ایران است. مضاف بر آنکه در این پژوهش از روش های کیفی مشتمل بر تحقق تطبیقی، موردپژوهی، اقدام پژوهی و تحلیل محتوا بهره برده شده و ۶۳ نمونه از ایران و جهان مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعات حاکی از آن بوده است که این گروه از طرح ها در ایران، در قیاس تطبیقی با تجارب خارجی، به لحاظ محتوا و رویه نیازمند اصلاح در ساز و کار اجرایی و نظارت، تحقق انعطاف پذیری در شرح خدمات، تغییر نظام مدیریتی، تغییرات رویکردی و ارتقا و تثبیت در جایگاه اسنادی هستند. همچنین رویکرد مواجهه با میراث روستایی باید مبتنی بر نگاهی راهبردی به صورت هدایت گر، جامع و مشارکتی باشد.