خوانش تاریخی – تطبیقی پوشاک و آرایۀ نقوش انسانی سفال گلابه ای نیشابور (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
نقوش انسانی یکی از انواع آرایه های به کاررفته در سفال گلابه ای نیشابور در سده های نخست اسلامی است که به روش پدیدارشناسانه، به الگوهای "زنانه" و "مردانه" نام گذاری شده است. پژوهش حاضر پدیدارشناسی صرف را برای الگوبندی جنسی نقوش بسنده نمی داند و با هدف بازخوانی جنسیّت فیگورها، در صدد پاسخگویی به این مسائل است: بازخوانی تطبیقی- تاریخی اسلوب پوشاک نقوش انسانی سفال نیشابور، چگونه به تشخیص جنسیّت فیگورها کمک می کند؟ کارکرد غالب نقش مایه های ساسانی در سفال نیشابور تزئینی است یا نمادین؟ جامعه آماری پژوهش حاضر، 14 نقش است که از میان 50 نمونه، با تأکید بر الگوهای "مردانه" و "زنانه"، یا تحلیل شده در پژوهش های پیشین انتخاب شده است تا با منابع کتابخانه ای– اسنادی، در مطالعه ای تطبیقی- تاریخی، به ارزیابی دوباره جنسیّت الگوها بپردازد. بر اساس یافته های این پژوهش: اسلوب پوشاک نقوش انسانی سفال نیشابور با پوشاک درباریان وراء رود (ماوراءَالنّهر) و خراسان در دوره های نخست اسلامی همانند است. کارکرد غالب آرایه های ساسانی در سفال سامانی، تزئینی است. درنهایت، این مقاله برخی نقوش موسوم به "زنانه" را متعلق به جوانان پیراسته یا نوجوانان نابالغ درباری می داند.A Historical-Comparative Reading of Clothing and Embellishments of Human Figures on Clay Pottery of Nayshābūr
Human figures are one of the embelishemtns used in clay pottery of Nayshābūr in early Islamic centuries. These figures have been labeled as “feminine” or “masculine” types according to the phenomenological method. The present study considers pure phenomenology inadequate for assigning gender types to the figures and aims to answer the following questions in order to re-evaluate their genders: How does a historical-comparative reading of the style of clothing used by the human figures help identify their gender? What is the primary function of the Sāssānīd motifs used in the pottery of Nayshābūr? Do they serve a primarily symbolic or decorative function? The statistical population of the present study includes 14 designs. These have been selected from among 50 samples, with especial emphasis on the “masculine” or “feminine” types or their being analysed in previous studies. The designs are analysed using library-documentary sources and in a comparative-historical study in order to re-evaluate gender types. The study concludes: The style of clothing used by the figures in pottery of Nayshābūr is similar to that of courtiers from Transoxiana and Khurāsān in early Islamic period. The Sāssānīd embelishments serve primarily decorative functions. Finally, the study considers some of the so-called “feminine” figures to be representations of trimmed young men or immature adolescent courtiers.
تبلیغات
