درنگی فرهنگی- انسان شناختی در تاریخ بقیع در دو سدۀ نخست هجری (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
ابژه های تاریخی در بستر فرهنگ اسلام و تشیع که از ابعاد انسان شناختی برخوردارند، معمولاً مورد غفلت واقع شده اند. قبرستان بقیع به عنوان یکی از کهن ترین گورستان های اسلامی و یکی از مراکز زیارتی شیعیان، از جهت بررسی های انسان شناختی بسیار بااهمیت است. در این پژوهش این گورستان با استفاده از نگرش انسان شناسی تاریخی در سده های نخست هجری مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که بقیع در سده نخست هجری عمدتاً کارکردی اجتماعی- مناسکی داشته است. از لحاظ اجتماعی برای سکونت، اقامه نماز و یا برگزاری تجمعات از آن استفاده می شده است. از لحاظ مناسکی نیز با مجموعه ای از آداب مربوط به مرگ مردمان حجاز در ارتباط بوده است. در سده دوم هجری برخی ابعاد انسان شناسی و فرهنگی بقیع رخ می نماید. نخست آنکه نزد اعراب آن دوره جایگاهی اسطوره ای می یابد و باورهایی درباره جایگاه غیبی و شگفت آن شکل می گیرد. از لحاظ هویتی نیز اهمیت زیادی یافته و هم زمان با تثبیت هویت های فرقه ای و مذهبی، نشا نه هایی از جدال های هویتی - فرقه ای در مناسک مرگ و به طور خاص تدفین در بقیع مشاهده می شود.A Cultural-Anthropological Contemplation in the History of Baqīʿ Cemetery During the First Two Centuries A.H.
In Islamic and Shīʿa culture, historical subjects dealing with anthropological aspects have often been neglected. The Baqīʿ cemetery, one of the oldest cemeteries in Islam and a pilgrimage site for Shīʿa muslims assumes considerable importance in anthropological studies. The present study explores the cemetery through the early Hijri centuries/c. 7 th century A.D., adopting the anthropological approach. It is concluded that Baqīʿ has mostly served a social-ritaulistic function during this time. From a social point of view, the cemetry was used for residence, performing prayers, or forming assemblies. From a ritualistic point of view, it was used for various death rituals of Ḥijaz residents. Some of the anthropological and cultural features of this cemetery were revealed in the second century A.H. Most importantly, the cemetry aquired a legendary status among the Arabs and certain beliefs were formed regarding this divine and impressive state. Additionally, the cemetery grew in importance because of its identity. Concurrently with the stabilization of sect-related and religious identity, signs of sect-related and religious quarrels show up in the death rituals and especially burial rites at Baqīʿ.
تبلیغات
