تحلیل نقش توسعه گردشگری در رونق کسب وکارهای خُرد روستایی مطالعه موردی: دهستان باروق، شهرستان میاندوآب (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

با رشد و رونق گردشگری نیازها و تقاضاهای جدیدی پیش می آید و میزان تقاضای کالاها، خدمات و امکانات موجود افزایش می یابد. این امر محیطی را برای شکل گیری کسب وکارهای جدید فراهم می کند و موجب افزایش روحیه کارآفرینی بین روستاییان می شود و به افزایش سرمایه گذاری و ایجاد بنگاه های جدید اقتصادی در مناطق روستایی می انجامد. بنابراین، هدف تحقیق حاضر بررسی تأثیر توسعه گردشگری روستایی در رونق کسب و کارهای خُرد است. بنیان تحقیق مبتنی بر پراگماتیسم است. از لحاظ هدف نیز، از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی   تحلیلی است و برای گردآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. قلمروی مکانی تحقیق دهستان باروق است که طبق سرشماری سال 1395، دارای 3415 خانوار و 12024 نفر جمعیت است. نمونه آمار، در مرحله کمّی، براساس فرمول کوکران، شامل 294 خانوار روستایی بود و در فاز کیفی، با انجام 38 مصاحبه نیمه ساختاریافته، اشباع نظری حاصل شد. انتخاب خانوارها از میان خانوارهایی بود که دارای کسب و کارهای خرد بوده یا در زمینه گردشگری و خدماتی مشغول فعالیت بودند و مصاحبه هایی نیمه ساختاریافته با مدیران روستایی، مالکان بنگاه های اقتصادی، خبرگان محلی، گردشگران و صاحبان مشاغل انجام شده است. داده های کمّی با استفاده از آزمون های هم بستگی، تی تک نمونه ای، رگرسیون و تحلیل مسیر تجزیه و تحلیل شدند و در تحلیل های کیفی نیز، نظریه مبنایی استفاده شد. نتایج نشان داد که زمینه های مختلفی برای ایجاد کسب و کارهای جدید در بخش های کشاورزی، صنعت، خدمات و گردشگری در محدوده مورد مطالعه وجود دارد. ولی مهم ترین زمینه ایجاد کسب و کار، در این منطقه، توسعه مشاغل خدماتی و فرآوری محصولات کشاورزی است، به طوری که بین گسترش گردشگری روستایی و ایجاد کسب و کارهای خرد در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی در سطح آلفای 0.05 درصد رابطه معناداری وجود دارد. همین طور، توسعه گردشگری روستایی، براساس روش تحلیل مسیر در مشاغل غیرکشاورزی مانند مشاغل خدماتی با میزان بتای 786/0 و صنایع روستایی با 389/0، اثرات قابل توجهی دارد و بخش کشاورزی با مقدار 254/-، به دلیل کم آبی موجود در منطقه و کاهش راندمان محصولات تولیدی، در رده پایین تر قرار گرفته است.