علل و انگیزه های راهبردی رخداد جنگ تحمیلی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

تهاجم نظامی عراق به ایران در 31 شهریور 1359، در کمتر از دو سال از پیروزی انقلاب اسلامی به صورت رسمی آغاز و به مدت 8 سال طول کشید. این رخداد نظامی که از آن به عنوان طولانی ترین منازعه نظامی کلاسیک قرن بیستم یاد می شود، سبب هزینه های معنوی و مادی بسیاری برای این دو کشور شد. جنگ هشت ساله در کنار پیامدهای داخلی برای دو کشور، سبب تغییرات سیاسی و نظامی گسترده ای در نظم منطقه ای و ترتیبات آتی شد که ضرورت تحقیق در این خصوص را ایجاب می کند. این پژوهش با نگاهی کالبد شکافانه به ریشه یابی این رخداد نظامی می پردازد تا معین شود چه علل و عواملی سبب رخداد نظامی و تسریع آن شده است؟ صورت بندی فرضیه نشان از مجموعه ای از متغیرهای به هم پیوسته سیاسی، نظامی، اجتماعی، تاریخی می دهد که برخی از این متغیرها با تقویت متغیرهای دیگر، نقش تأثیرگذاری در رخداد جنگ با استفاده از «زور و قدرت سخت» برای حل «مسئله ایران» داشته؛ به طوری که هیچ کدام به تنهایی نمی تواند آغازکننده جنگ باشد. از جمله اهداف اصلی نوشتار کنونی، دست یابی به نقطه مشترک در رخداد جنگ تحمیلی بوده که همان انباشت تسلیحات و گسترش و توسعه «قدرت سخت» در کنار قدرت نرم است. پژوهش حاضر به صورت جامع، مجموعه عوامل تأثیرگذار در رخداد جنگ تحمیلی را با نگاه به استفاده از قدرت سخت برای دست یابی به اهداف، مورد واکاوی قرار می دهد. شناخت اهداف و زمینه اصلی رخداد جنگ تحمیلی (انباشت قدرت سخت) از دستاوردهای اصلی نوشتار کنونی است. مواد خام این مقاله با استفاده از اسناد و مدارک جنگ تحمیلی گردآوری و با روش توصیفی – تحلیلی با رویکردی به آینده، گذشته را برای اهداف امروزی، مورد کنکاش و آزمون قرار می دهد.