فلسفه حقوق طبیعی گیاهی بشر (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

تبیین فلسفی و ریشه یابی حقوق بشر در گفتمان حقوق بشر امری بسیار مهم و به غایت دشوار است. ادعای بیشتر فیلسوفان حقوق بشر آن است که حقوق بشر حقوق طبیعی بشرند. در نتیجه، خاستگاه این حقوق باید طبیعت انسان باشند. استدلال کردن بر این مطلب که ریشه هرحقی از حقوق بشر در کجای طبیعت انسان قرار دارد، امری بدیع است. نفس آدمی به عنوان طبیعت انسان از سه مرتبه گیاهی (نباتی)، حیوانی و ناطقه تشکیل شده است. حقوق طبیعی بشر مقتضای این مراتب سه گانه در راستای حرکت انسان به سوی کمال نهایی خود، یعنی مقام انسان کامل است. بنابراین، حقوق بشر به سه دسته حقوق گیاهی، حقوق حیوانی و حقوق عقلانی تقسیم می شوند. موضوع این مقاله «فلسفه حقوق طبیعی گیاهی بشر» است. این نگارش درصدد پاسخ گفتن به این پرسش است: چرا بشر حقوق گیاهی دارد؟ به سخن دیگر، ریشه های حقوق گیاهی بشر در ذات انسان کدامند؟ در این پژوهش سعی شده است به کمک بازخوانی بخشی از نظریه اسلامی قانون طبیعی دلیل فلسفی وجود هریک از حق های طبیعی گیاهی بشر بیان شود. این امر نوآوری این مقاله است. حقوق گیاهی بشر که در منشوری به نام منشور حق حیات گیاهی بشر وجود دارند، مشتمل بر 25 حق هستند. ارکان این حق ها پنج حق اولی بوده که عبارتند از: حق تغذیه سالم (امنیت غذایی)، حق تنفس در هوای پاک، حق بر سلامت، حق بهداشت (و درمان) و حق فرزندآوری. 20 حق دیگر که حقوق ثانوی هستند از این پنج حق اولی به دست می آیند. روش پژوهش در این نگارش، روش عقلی است.