پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی بازی های حسی- حرکتی خانواده محور با عروسک های دستی بر مهارت های کلامی و مهارت های اجتماعی کودکان اوتسیم انجام شد. روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان پسر و دختر 6 تا 10 ساله با اختلال اتیسم در مرکز ندای عصر شهر تهران و نمونه گیری با روش تصادفی ساده 30 نفر( آزمایش 15 نفر، کنترل 15 نفر) انتخاب شدند. برنامه اثربخشی بازی های حسی- حرکتی خانواده محور با عروسک های دستی برنامه به مدت 21 جلسه 45 تا 60 دقیقه ای در طی دو ماه برای گروه آزمایش انجام گرفت. برای گردآوری اطلاعات از آزمون تشخیصی اتیسم گیلیام، مقیاس مهارت های اجتماعی و مقیاس مهارت کلامی استفاده شده است. برای تحلیل داده ها از آمار توصیفی میانگین و انحراف معیار و آمار استنباطی آزمون لون، کولموگروف اسمیرنوف، تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که بین مهارت های کلامی و مهارت های اجتماعی کودکان اتیسمی قبل و بعد از مداخله تفاوت آماری معناداری وجود دارد. وجود تفاوت معناداری در زیر مقیاس های مهارت های اجتماعی رفتار اجتماعی مناسب، رفتار غیراجتماعی، پرخاشگری و رفتار تکانشی، اطمینان زیاد به خود داشتن، ارتباط با همسالان است ( p<0.001 ). و در زیر مقیاس های مهارت کلامی شامل گوش کردن، توانایی دریافت و ارسال پیام کلامی و غیرکلامی، ارتباط توام با قاطعیت، بینش نسبت به فرایند ارتباط و کنترل عاطفی تفاوت معناداری وجود دارد ( p<0.001 ) و می توان نتیجه گیری کرد که برنامه مداخله ای بازی های حسی- حرکتی خانواده محور با عروسک های دستی می تواند بر افزایش مهارت های کلامی و مهارت های اجتماعی کودکان اوتسیم مؤثر باشد و از آن به عنوان روش درمانی مؤثر سود جست.
