بررسی علم در نهج البلاغه از منظر تقابل و هم معنایی واژگانی

چکیده

یکی از راه های دست یابی به دقایق معنا و فهم مقصود اصلی گوینده متن تحلیل معنایی واژگان آن از نگاه معناشناختی است. این نوشتار باروش توصیفی و کتابخانه ای بارویکرد روابط معنایی به بررسی-معنای علم از منظر روابط مفهومی و در سطح واژگان نظام زبان و رابطه هم معنایی و تقاب ل«علم» در نهج البلاغه علی(ع) پرداخته است. نتایج حاکی از آن است که حضرت واژگان « ظنّ، هوی، ضلالت، غفلت، عمی و سفاهت» را در رابطه تقابل ب ا عل م و واژه های « تدبّر، تفکّر، تعقّل، حکمت، معرفت، بصیرت، حلم، درایت و وعی» را در رابطه هم معنایی با علم در باف ت م تن به عنوان واژه جایگزین علم ب ه ک ار برده و معنای علم را از آنها استخراج نموده و ضمن توسعه ی دستگاه معنا شناختی عصرخویش، در مواردی واژگان پیشین را با جامه ای نو بازگو نموده است. در نگاه نهج البلاغه به علم، همواره حضرت به فراگیری علوم نافع دعوت و از پرداختن به علوم سوء بر حذر می دارد و به طور مکرر انسان ها را به تعلیم علم واقعی تا دست یابی به سعادت و قرب الهی دعوت می نماید.