مضامین و قضایای بنیادین سیاست و مدیریت جهادی امیرالمؤمنین (ع) در نهج البلاغه با استفاده از روش تجلیل مضمون (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مدیریت جهادی کلیدواژه ای نوظهور در دانش سازمان و مدیریت است که در مدت زمان کوتاهی، توجه صاحب نظران بسیاری را به خود جلب کرده است. ازآنجاکه این مفهوم ریشه در فرهنگ اسلامی دارد، می تواند زمینه انتقال ظرفیت های موجود در پدیده «جهاد» به عنوان یک پدیده ریشه دار ایدئولوژیک را در فضای سازمان و مدیریت و نیز مدیریت سیاسی جامعه اسلامی فراهم کند. این سؤال مطرح است که باتوجه به در دسترس بودن نهج البلاغه به عنوان مهم ترین منبع دسترسی به بیانات امیرالمؤمنین† خصوصاً در دوران حاکمیت ایشان بر جامعه، آیا می توان مضامین و قضایای بنیادین مرتبط با سیاست و مدیریت جهادی ایشان را استخراج کرد. لذا هدف از این پژوهش، به دست آوردن مضامین و قضایای بنیادین سیاست و مدیریت جهادی در سیره و سخنان امیرالمؤمنین† در نهج البلاغه است تا بتواند معیاری فرازمانی و فرامکانی ارائه کند. در این پژوهش با استفاده از استراتژی پژوهش «مطالعه موردی» و ذیل آن، با به کارگیری روش «تحلیل مضمون»، با استفاده از نرم افزار تحلیل کیفی مکس کیودا، تمام متن نهج البلاغه در قالب 5255 کُد و در ده سطح تحلیل شد. یافته های این پژوهش، مضامین شکل گرفته ای در سطوح ده گانه هستند که ذیل سه بُعد «محیط امیرالمؤمنین†»، «ویژگی های ایشان» و «نظام سیاست و مدیریت جهادی» طبقه بندی شدند و شبکه مضامین منسجمی حول این موضوع به دست آمد. همچنین بیست ونه قضیه بنیادین توصیفی مبتنی بر این شبکه به دست آمد. به عنوان نتیجه نهایی پژوهش داده های به دست آمده از شبکه مضامین و قضایای بیست ونه گانه مبتنی بر آن در قالب سه بُعد، ده مؤلفه و سی ودو شاخص بازآرایی شدند.