نیروی دریایی ایران با تأکید بر نقش کشتی پرسپولیس در امنیت خلیج فارس در دوره قاجار (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

خلیج فارس و کرانه های شمالی و جنوبی آن همواره در سطح ملی، منطقه ای و جهانی از اهمیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی برخوردار بوده است. در ابتدای دوره قاجار، این آبراه اهمیت تجاری و بازرگانی داشت؛ سپس دارای اهمیت سیاسی و نظامی نیز شد. فقدان یک نیروی دریایی کارآمد برای ایرانیان، همواره مهم ترین دلیل عدم کنترل مطلوب خلیج فارس از سوی حکومت های ایرانی به خصوص در دوران جدید و معاصر بوده است. برخی از پادشاهان حکومت های ایرانی از صفویه تا قاجاریه، در پی ایجاد نیروی دریایی قدرتمند برای برقراری امنیت و رونق تجارت و بازرگانی خلیج فارس بودند. در این مقاله، تشکیل نیروی دریایی مدرن و منظم در خلیج فارس توسط ناصرالدین شاه قاجار و نقش کشتی پرسپولیس در ایجاد امنیت داخلی و خارجی در این آبراهه با روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از منابع تاریخی و کتابخانه ای مورد بررسی قرار گرفته است. براساس نتایج این مقاله، هدف اصلی ناصرالدین شاه از ایجاد نیروی دریایی، مقابله با دخالت قدرت های استعماری، به خصوص انگلستان در منطقه خلیج فارس بود. البته در این راه موفق نبود و فقط توانست با کشتی پرسپولیس حکمرانان یاغی و گریز از مرکز را در کرانه های شمالی خلیج فارس تنبیه و سرکوب کند.