بررسی بازتاب برخی از وقایع تاریخی و اجتماعی در موسیقی مقامی قوچان

چکیده

هنر موسیقی که به جرات می توان آن را یکی ار شاخص ترین شناسه های فرهنگی مردمان یک منطقه معرفی کرد در قوچان جایگاهی بزرگ و ریشه ای سترگ دارد این سرزمین که در درازنای تاریخ محل حضور و عبور اقوام و طوایف گوناگونی از قبیل تات ها، کردها، ترک ها و ترکمن ها بوده یکی از غنی ترین مناطق موسیقیایی ایران زمین شمرده می شود. این موسیقی برآیند همزیستی مسالمت آمیز اقوام مختلف ساکن در مناطق شمال شرقی ایران بوده و امروزه تحت عنوان «موسیقی مقامی شمال خراسان» آوازه دارد. با بررسی ابعاد مختلف این هنر اصیل می توان گوشه های ناشناخته ی زندگانی مردم این منطقه را- که از نظر منابع مکتوب به ویژه در زمینه های تمدنی و فرهنگی بسیار کم بضاعت است- روشن ساخت. علاوه بر این، مطالعه و تحقیق در موسیقی مقامی قوچان می تواند راهگشای مطالعات مختلف تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و مردم شناسی باشد. یکی از جنبه های این مطالعه و تحقیق، بررسی بازتاب تاریخ در نواها و آهنگ های مختلف موسیقی محلی قوچان است که موضوع مورد توجه در مقاله ی حاضر است. در این نوشتار تلاش می شود تا برخی زمینه های تاریخی، سیاسی و اجتماعی و در مجموع فلسفه ی پیدایی بعضی از مقام ها و آهنگ های موسیقی مقامی قوچان از قبیل: گرایلی، درگز، الله مزاره، رشید خان، لی یاری، شجاع الدوله (سر کار جان)، پری جان، مرجان دختر کرد، سردار عوض خان و... مورد توجه قرار گیرد. روش تحقیق در این نوشتار بر مبنای روش کتابخانه ای و نیز تحقیقات میدانی و استفاده از تاریخ شفاهی می باشد.