دوره اول خلافت عباسی (132 232ق) با دیوان سالاری منسجم و قدرتمند همراه بود که در آن، وزیر و حاجب از منصب های مهم و بانفوذ به شمار می رفت. حاجبان که در آغاز پرده دار بودند، وظایف و اختیارات گسترده ای گرفتند و در وقایع مهم مانند جانشینی خلفا نیز تأثیرگذار شدند. خاندان ربیع در این دوره در مقام وزیر و حاجب نقش مهمی در وقایع سیاسی ایفا کرد و حتی اسباب سقوط خاندان برمکی را فراهم ساخت. پژوهش حاضر به واکاوی نقش و جایگاه حاجب در دوره اول خلافت عباسی با تأکید بر خاندان ربیع می پردازد. یافته های این پژوهش که به شیوه توصیفی تحلیلی و با استفاده از مفهوم پاتریمونیال بوروکراتیکِ ماکس وبر انجام شده، نشان می دهد که رشد سریع دیوانسالاری، نفوذ بیش ازحد دیوانیان، بدگمانی حاکم و درنهایت برکناری یا قتل افراد را به دنبال داشت که این موضوع درباره نفوذ ربیع و فضل بن ربیع و سرانجام آن ها صادق است.