بررسی تطبیقی دیدگاه فاضل سامرایی با قدما در نقد مخالفان اعجاز ادبی با تاکید بر ظرافت های معنایی آیات متشابه در قصص

چکیده

دانشمندان علم بلاغت و شیفتگان اعجاز بیانی قرآن، با بهره گیری از دستاوردهای علوم جدید زبان شناسی همواره به دنبال دریافت ظرافتهای معنایی قرآن هستند. آیات متشابه قرآن که از نظر علمای بیان حاوی توسعه معنایی است، از جمله ادله مخالفین اعجاز ادبی است. این مقاله به بررسی دیدگاه و روش فاضل صالح السامرایی در رد شبهه مخالفین اعجاز با تکیه بر قصص قرآن که جلوه گاه زیباییهای ادبی آن است پرداخته و به گستره ظرافتهای معنایی آن اشاره داشته است. وی در تبیین آراء خود از دو نحو و بلاغت به صورت کاربردی استفاده نموده و به توجیه آیات متشابه پرداخته است. با بررسی داستان موسی (ع) در دو کتاب «التعبیر القرآنی» و «لمسات بیانیه» روشن می گردد که دیدگاه وی بر اساس همان تقسیمات و ساختاری است که قدما در آیات متشابه مطرح کرده بودند به خصوص در کتاب های ملاک التاویل غرناطی و البرهان کرمانی. سامرایی پس از گزینش نظرات پیشینیان، نکاتی را اضافه نموده که بیشتر به فضای حاکم بر سوره یا سیاق آیات مرتبط است و بر این اساس معتقد به تکرار لفظی در قرآن نمی باشد.