اوضاع اقتصادی ایالت قهستان در قرون نخستین اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

قهستان یکی از ایالات مهم ایران در قرون نخستین هجری به شمار می رفت که نامش با خراسان عجین بود. این منطقه اگرچه در ساختار سیاسی و اداریِ بخشی از خراسان شمرده می شد اما در منابع متعدد جغرافیایی، واحد جغرافیایی و ایالت مستقلی محسوب شده است. قهستان به دلیل موقعیت سوق الجیشی، بافت جغرافیایی، اقتصاد مناسب، دوری از دستگاه خلافت و حضور گروه هایی مختلفی سیاسی، قومی و مذهبی از دیرباز مورد توجه بوده است. نزدیکی قهستان به سه ایالت مهم خراسان، سیستان و کرمان، این منطقه را به مسیری ترانزیتی و گلوگاهی بی بدیل تبدیل کرده بود. این پژوهش درصدد پاسخگویی به این پرسش است که اوضاع اقتصادی منطقه قهستان در قرون نخستین اسلامی چگونه بود و موقعیت اقلیمی و جغرافیایی آن چه نقشی در تحولات اقتصادی قهستان داشت؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که تحولات تاریخی مثبت (ثبات حکومت، برقراری امنیت و به کارگیری نظام های مالیاتی عادلانه) و منفی (جنگ های خانمان سوز، ناامنی، بی ثباتی حکومت ها، اخذ مالیات های ناعادلانه، حوادث ناگوار طبیعی چون قحطی، سیل و بیماری های مسری) موجب گسترش مبادلات تجاری یا رکود اقتصاد این منطقه در قرون نخستین اسلامی شده است. روش انجام پژوهش حاضر، توصیفی تحلیلی و براساس منابع کتابخانه ای است.