جریان های فکری سیاسی مسلمانان در سال های پایانی عصر رسول خدا(ص) با تأکید بر مسئله جانشینی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

دقت در حوادثِ روی داده در امر جانشینی رسول خدا(ص)، این مسئله را به ذهن متبادر می سازد که گروه هایی در آن جامعه چشم به این مقام داشته اند. هرچند پیامبر(ص) جانشین خویش را برگزیده و به مسلمانان معرفی کرده بود، اما برخی باورها و آموزه های جامعه آن روز حجاز، این مسئله را برنمی تافت. جستار پیش رو، تلاش دارد تا با رصد و تحلیل داده های تاریخی در منابع کتابخانه ای، جریان هایی را که به جانشینی حضرت محمد(ص) چشم داشتند، شناسایی گردند. در ضمن، از اندیشه هایی که این جریان ها را از یکدیگر متمایز می ساخت نیز غفلت نشده است. آموزه هایی مانند کِبَر سن و خون خواهی، در کنار رقابت های قبیله ای، حسادت و نگاه سیاسی و التقاطی به رسالت پیامبر(ص)، جریان های متمایزی را در جامعه نبوی ایجاد کرده بود که جریان های علوی، قریش شریف، مهاجرانِ قریش اوّلیه و انصار، از جمله آن ها هستند.