در ساخت و ساز عمارت مساجد از بعد اعتقادی و عامل بودن به احکام دینی درگذشته دقت زیادی بعمل می آمده است و هر شخصی صلاحیت مسجد سازی را نداشته است و هرگاه می خواستند کلنگ اولیه مسجد را بر زمین بزنند از متقی ترین و پاک ترین افراد برای این امر استفاده می کردند، یعنی می توان گفت دقیقاً این بخش از آیه 108 سوره توبه:« ..لمسجد اسّس علی التقوی من اّل یوم احق ان تقوم فیه...» در ایجاد بنای مساجد رعایت می گردیده است و همیشه بانیان و معماران و سازندگان مساجد نقش مهمی در مقبولیت مساجد داشته اند و اگر مسجدی از طریق حکام و یا سلاطین که اغلب بنا گردیده است معمولاً کاربرد حکومتی و تشریفاتی داشه که در شهرهائی که پایتخت بوده از اینگونه مساجد به چشم می خورد مانند مسجد شاه و مسجد سپهسالار در تهران و اینگونه مساجد به عنوان مساجد غیر مردمی مشهور بوده است، لذا بحثی که به عنوان نصوص دینی و نقش انسان در معماری مسجد خواهیم داشت ، دقت و توجهی در آیه 18 سوره توبه و نیز تعدادی از احادیث و روایات وعصومین سلام الله علیهم اجمعین درباره ساخت و ساز مسجد خواهد بود. کلیدواژگان: الله ، رسول اکرم (ص) ، قرآن ، معصومین (ع) ، اسلام، آخرت، نماز ، زکوه ، ایمان ، مسجد، انسان، تقوی ، معماری، کالبد ، محتوی