مبانی جامعه شناسی

تفکر انتقادی یکی از اولویت های آموزش و پرورش است. درس جامعه شناسی فرصت های فراوانی را برای رشد گرایش ها و مهارت های تفکر انتقادی فراهم می کند. یکی از چالش های اساسی در آموزش جامعه شناسی در ایران، توجه عملی ضعیف به تفکر انتقادی بوده است. یکی از انتظارات و بایسته های آموزش جامعه شناسی در ایران، افزایش تأکید بر تفکر انتقادی در بین دانشجویان به طور عام و دانشجویان دختر به طور خاص است. زنان نیمی از ساخت اجتماعی ایران هستند، لذا هدف اصلی تحقیق حاضر، بررسی رابطه بین آموزش جامعه شناسی و تفکر انتقادی در بین دانشجویان دختر (مورد دانشجویان مقطع کاردانی و کارشناسی مدیریت جهانگردی دانشگاه شیخ بهایی اصفهان) خواهد بود . روش تحقیق از نوع پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات دو پرسشنامه استاندارد نگرش به درس و تفکر انتقادی ریکتس ( 2003) بوده است .جمع آوری اطلاعات بر اساس سرشماری در بین کلیه دانشجویان دختر (67 نفر) کلاس درس مبانی جامعه شناسی دانشگاه شیخ بهایی شهر بهارستان اصفهان (مقطع کاردانی و کارشناسی رشته مدیریت جهانگردی نیمسال اول 91-1390) انجام گرفته است . در مجموع، نگرش دانشجویان دختر به درس مبانی جامعه شناسی در سطح زیاد و میزان تفکر انتقادی دانشجویان دختر در سطح خیلی زیاد ابراز شده است. رتبه بندی شش مؤلفه به ترتیب اهمیت عبارتند از: توانایی درک و فهم درس، احساس ارزشمندی درس، اهمیت داشتن، احساس لذت بردن، انگیزش یادگیری و احساس ترس و نگرانی از درس مبانی جامعه شناسی.تفاوت معناداری در نگرش به درس مبانی جامعه شناسی بین دو مقطع تحصیلی (به نفع مقطع کارشناسی) وجود داشته است.ارتباط معناداری بین سه مؤلفه احساس سودمندی، انگیزش یادگیری و همچنین، اهمیت داشتن درس به طور جداگانه با تفکر انتقادی دانشجویان دختر وجود داشته که معرف وجود ارتباط بین آموزش جامعه شناسی و تفکر انتقادی در بین دانشجویان دختر بوده است.

این مقاله، به ارزیابی انتقادی کتاب «مبانی و اصول جامعه شناسی اسلامی» نوشته فرید یونس خواهد پرداخت. در راستای شتاب گرفتن جریان تحول خواه در حوزه علوم اجتماعی، ضرورت ایجاب می کند، با طرح و ارزیابیِ آثار و تحقیقات علمی اندیشمندانی که در این زمینه اقداماتی انجام داده اند، گامی اساسی جهت دستیابی به مدلی مطلوب از «جامعه شناسی اسلامی» برداشت و امیدوار بود که از مجموع این تأملات، گام مناسبی برای نیل به ذهنیتی روشن نسبت به «علوم اجتماعی اسلامی» برداشت؛ روش نقد در این مقاله به این صورت است که ابتدا به معرفی کتاب، مؤلف، مترجم(ها) و بیان روش شناسی نقد حاضر، برای رسیدن به توصیفی روشن از کتاب، پرداخته می شود و در ادامه با تأکید بر وجوه محتوایی و ساختاری کتاب، به تحلیل و تفسیری از محتوای آن مبادرت می ورزیم؛ تحلیلی که بر یافته های تاریخی، جامعه شناختی و دینی نویسنده متمرکز است. تلاش برای شناخت ماهیت اجتماع و جامعه از منظر آموزه های اسلامی و ارائه ترکیبی از استدلالها و تحلیل های تاریخی و جامعه شناختی با ارجاع به متون دینی را می توان از نقاط قوت کتاب تلقی کرد؛ از سویی، فقدان مستندات معتبر تاریخی و مواجهه سطحی با آموزه های اجتماعی اسلامی را نیز می توان به عنوان نقاط ضعف کتاب حاضر بیان کرد.