عبدالله بن معاویه

قیام عبدالله بن معاویه از جمله جنبش های سیاسی- اجتماعی پایان عصر اموی است که همزمان با تکاپوی آشکار عباسیان در سال های (27-126) علیه سلطه سیاسی نظام خلافت اموی آغاز شد. این جنبش از ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی و اقتصادی حائز اهمیت است چرا که جدّی ترین رقیب سیاسی و ایدئولوژیک عباسیان محسوب می شد. و بر محور شعار سیاسی "الرضا من آل محمّد(ص)" و بر مبنای ادعای سیاسی انتقال امامت از ابوهاشم و جریان کیسانیه - هواداران امامت شاخه حنفیان اولاد علی (ع)ـ استوار بود و نحله سیاسی- اعتقادی جناحیه یا طیاریه که به امامت عبدالله بن معاویه بن عبدالله بن جعفر بن ابی طالب معتقد بودند از آن نشأت گرفت. مقاله حاضر در دو بخش تاریخی و ایدئولوژیک روند ظهور و افول جنبش مذکور را با دیدگاهی تحلیلی و انتقادی مورد بررسی قرار می‌دهد.

عباسیان در سال های پایانی دعوت خویش و در آستانه پیروزی نهایی بر امویان (132هـ.ق)، به ضرب سکه هایی با نقش برخی شعارهای انقلابی و تأکید بر نسبت با پیامبرخدا(ص) و ذکر آیه 23 سوره مبارکه شوری، پرداختند.آنان همچنین، در یک اقدام حساب شده، سکه های خود را مشابه سکه های عبدالله بن معاویه، دیگر انقلابی شیعه آن روزگار ضرب کردند.پرسش اصلی در این پژوهش آن است که انگیزه رهبران و داعیان عباسی از این اقدام تحریک کننده و خطرناک چه بود؟با بررسی منابع، مآخذ و تصویرهای سکه های موجود، می توان به این نتیجه رسید که انگیزه اصلی عباسیان از این اقدام نشان دادن فراگیری جنبش و کاربست تمامی روش ها و ابزار برای پیروزی و انتقال از مرحله انقلاب به مرحله حکمرانی بود.آنان همچنین با ضرب سکه و استفاده از آن در داد وستدهای خود، در جریان اقتصاد رو به سقوط امویان در نواحی شرقی، اخلال ایجاد می کردند.شناخت انگیزه های رهبران و داعیان برجسته دعوت، به ویژه ابومسلم خراسانی، در ضرب این سکه ها و ویژگی ها و چگونگی ضرب آن ها به ما کمک می کند تا بسیاری از جنبه های تاریک دعوت عباسی را دریابیم و موضع گیری آنان را در مورد سایر قیام های موازی به ویژه قیام عبدالله بن معاویه بشناسیم.