طاهر

بحرانی که پس از مرگ هارون در روابط میان فرزندان او پدید آمد و به سقوط امین و برآمدن مأمون بر سریر خلافت انجامید، نه تنها خلیفه ی به ظاهر پیروز را در مشروعیت بخشی به حاکمیت برآمده از «فتنه» با موانع جدی روبه رو کرد، بلکه باعث تشویش اندیشه ی تاریخ نگاری اسلامی در بازتاب قتل امین نیز شد. پرسشی که در کانون توجه این مقاله قرار دارد، این است که ماجرای قتل امین چگونه در تاریخ نگاری اسلامی بازتاب یافته است و مورخان، چگونه انعکاس آن مبادرت ورزیده اند؟یافته های این پژوهش، ناظر به این معناست که آن دسته از مورخانی که در تبیین این حادثه اسیر منطق مأمونیان شدند، قتل امین را به خیانت، سبک سری، بی کفایتی و سرنوشت مقدر او حواله کردند؛ اما دگراندیشانی که با رویکردی متفاوت به پیروزی مأمون می نگریستند، در بازتاب این حادثه، از ناکارآمدی منطق جناح مأمونی پرده برداشتند.

با وجود تنوّع سیاسی مذهبی جنبش های ایرانی علیه خلافت عباسی، پرداختن به گونه شناسی رویکرد سلسله جنبانان چنین جنبش هایی نسبت به خلفا و سلطه ی اعراب دارای اهمیت می باشد. در رویارویی ایرانیان در برابر اعراب، می توان رویکرد های مختلفی را نشان داد. این مقاله با مراجعه به منابع عمدتاً تاریخی با شیوه توصیفی، تحلیلی و مقایسه ای ضمن بحث از دو رویکرد ایدئالیسم و واقع گرایی، سعی در نشان دادن جلوه و پیامد رویکردهای مذکور در جریان مواجهه ی بابک خرم دین و طاهر ذوالیمینین با خلافت عباسی را دارد. رویکرد بابک خرم دین، علی رغم تداوم و گستردگی جنبش وی، با کاربست نوعی ایدئالیسم، احتمال کم تری برای موفقیت دراز مدت داشت، در حالی که طاهر، با کاربست سیاستی واقع گرایانه، (علی رغم عدول از آن، پیش از مرگ مشکوکش) راه را برای استقلال ایران زمین هموارتر کرد. به بیان دیگر، جنبشی با رویکرد ایدئالیستی، کاربست ایدئولوژی ترکیبی یا غیر اسلامی و پایگاهی توده یی، نسبت به حرکتی واقع گرا با مشروعیتی مذهبی و پایگاهی غیر توده یی، شانس موفقیت کم تری داشت. سؤال اصلی این است که نقاط ضعف جنبش بابک و نقاط قوّت حرکت طاهر در چه بود؟ پاسخ آن را می توان در رویکرد ایدئالیستی و واقع گرایانه جست وجو کرد که این مقاله به تحلیل جلوه ها و پیامدهای آن پرداخته است.  

عندما یدور الحدیث حول موضوع الاداره یتعین الاهتمام بمواضیع عدیده تتعلق بهذا الموضوع منها التخطیط والتنظیم والاشراف والتدقیق والتوجیه وبعث الدوافع فی العمل واجراء الاتصالات علی صعید المؤسسات واتخاذ القرار، باعتبارها عملیات مرتبطه بالاداره ینبغی اعدادها، وإن انجاز مجموعه هذه العملیات یکفل بلوره نشاط الاداره ویسمع لها تحقیق اهدافها وبعکس مجمل هذه العوامل الارتباط الوثیق الموجود بین الاداره والتخطیط العام فی البلاد. فلذلک یجب الاهتمام بشکل خاص وجاد بالعوامل المؤثره فی ایجاد الاداره المطلوبه وتخفیف احد عناصرها المتمثل فی قیاده الصلحاء الاکفاء لها. ویشکل انتخاب المدراء الصلحاء وذوی النجده والحکیمین والملتزمین بالقیم السامیه والمتضلعین بالعلوم والجامعات والقوانین ذات الصله والذین یعرف الحاجات الملحّه لنظام الاداره فی البلاد، یشکل خطوه مهمه نحو بلوغ سیاده الصلحاء الاکفاء فی الاداره فمما لاشک فیه تشکل عناصر الملاکات والمعاییر فی انتخاب المدیر الصالح والانتخاب الصحیح له والمحافظه علی الصلحاء ثلاثه محاور اساسیه فی تحقیق نظام الاداره ذات الزعامه الکفوءه. یتناول هذا المقال فی بحثه ضروره انتهاج المعاییر فی انتقاء المدراء الصلحاء ودراسه هذه المعاییر من وجهه نظر الامام علی (ع) ونأمل ان یفلح المقال فی تقدیم خطوه مؤثره نحو انتهاج السبل المناسبه لتحقیق المبادئ والاسس اللازمه فی زعامه الصلحاء فی نظام الاداره إن شاء الله.