اکچوئری

روند رو به رشد سالمندی جمعیت در ایران و افزایش تصاعدی تعداد مستمری بگیران و بازنشستگان، صندوق های بازنشستگی را با چالش های جدی مواجه نموده و نگرانی های اساسی را نه تنها برای صندوق ها، بلکه برای اعضای آنها که امنیت اقتصادی و آرامش خاطرشان در دوران سالمندی و بازنشستگی وابسته به عملکرد درست صندوق ها و ایفای صحیح تعهداتشان می باشد ایجاد کرده است. جهت یافتن راه حل هایی برای این مشکل و طراحی تدابیر و سازوکارهای مورد نیاز، تحقیق حاضر با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و توصیفی و با هدف کاربردی، صندوق بازنشستگی کارکنان جهاد کشاورزی را به عنوان پایلوت انتخاب کرده و در دوره زمانی 1358 تا 1391 با به کارگیری روش های اکچوئری مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. نتایج این تحقیق گویای آن است که عوامل سیستمیک و پارامتریک متعددی بر عملکرد صندوق ها تأثیر می گذارد. نسبت وابستگی سالخوردگان به طور تصاعدی روبه افزایش است. نرخ بالای تورم، تحمیل برخی از هزینه های حمایتی به نظام بیمه ای، نادیده گرفتن اصول و محاسبات اکچوئری در تصمیمات و سیاستگزاری های صندوق ها و مداخلات غیر حرفه ای دولت، تداوم سیستم بازنشستگی ِِ DB-PAYG، عدم ایفای تعهدات دولت نسبت به صندوق و در نتیجه مطالبات کلان از دولت، نظام بازنشستگی را در آینده با تهدید فروپاشی مواجه ساخته است. راهکارهای کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برای کنترل و مدیریت تهدید مذکور و اصلاح نظام بازنشستگی ارائه شده است.

نظام بازنشستگی، در مقررات استخدامی بخش خصوصی و دولتی تمام کشورهای دنیا جایگاه ویژه ای دارد. در سه دهه آخر قرن بیستم، جهان شاهد تحولی در سیستم های بازنشستگی از طریق ایجاد صندوق های بازنشستگی برای تامین و اداره دارایی های بازنشستگی و نیز پرداخت مزایای بازنشستگی از محل این دارایی ها بود که صندوق های کشور ایران نیز از این رویه مستثنی نبوده و نیستند. عملکرد و وضعیت مالی صندوقهای بازنشستگی بر آینده میلیون ها نفر تاثیر دارد. بنابراین، عملکرد صندوق ها می تواند پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی زیادی دربر داشته باشد. اداره موثر این صندوق ها، تعیین خط مشی های مناسب بازنشستگی و نظارت بر فعالیت آنان به اطلاعات اتکاپذیر، مربوط و شفاف نیاز دارد. در این مقاله به بررسی چالش های موجود در صندوق بازنشستگی پرداخته می شود، نتایج نشان می دهد که عوامل سیستماتیک وپارامتریک متعددی برعملکردصندوق های بازنشستگی تاثیرگذارند، این صندوق ها باتوجه به تعهدات آتی،دروضعیت مطلوب ومناسبی قرارندارند وباچالش های متعددی مواجه هستند. لذاراه حل ها و پیشنهاداتی برای رفع این چالش ها و مشکلات ارائه می گردد.

موضوع و هدف مقاله: بحران کسری منابع تامین مالی تعهدات بلند مدت سازمان تامین اجتماعی در سالهای اخیر یکی از مهم ترین مسایل پیش روی این سازمان بوده. پژوهش حاضر به تاثیر اصلاحات پارامتریک در تامین مالی تعهدات بلند مدت و با هدف معرفی مدل مطلوب اصلاحات پارامتریک می پردازد. روش پژوهش: به منظور دستیابی به اهداف پژوهش با تغییر در سه پارامتر اصلی: نرخ حق بیمه، سن بازنشستگی و سابقه پرداخت حق بیمه، تاثیر آنها بر منابع سازمان در یک بازه70ساله طبق اکچوئری و نرم افزار های محاسباتی (ILO–PENSو(PRAST برآورد شده. همچنین داده های پژوهش بر اساس محاسبات آماری و نرم افزار SPSS نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته. نهایتا یافته های هر دو روش با هم مقایسه شده اند. یافته های پژوهش: الف)طبق نتایج بدست آمده در صورت اعمال هر یک از اصلاحات فوق نقطه سر بسری در منابع سازمان به ترتیب تا سالهای 1413، 1414و 1416 به تعویق میافتد و منابع لازم جهت پرداخت تعهدات بلندت فراهم می شود. ب) اولویت انجام هر یک از اصلاحات پارامتریک بر اساس محاسبات آماری برای تصمیم گیری مدیران تشریح شده. ج) مقایسه نتایج یافته های هر دو روش با هم. نتیجه گیری، اصالت و افزوده آن به دانش: با انجام اصلاحات پارامتریک، سازمان تامین اجتماعی در کوتاه مدت می تواند ضمن حل بحران تامین مالی فعلی، علاوه بر تامین منابع لازم برای ایفای تعهدات بلند مدت، فرصت کافی نیز برای برنامه ریزی انجام اصلاحات ساختاری و بلند مدت بدست می آورد.

یکی از اصلاحاتی که در سالهای اخیر در مورد تصمیم گیری های مالی در پرداخت تعهدات بلند مدت مورد توجه قرار گرفته است سازو کار تعادل در منابع مالی است. زمانی که ریسک های جمعیتی، مانند کاهش نیروی کار و ریسک های اقتصادی، مانند کسری مالی به دلیل عملکرد بازارهای مالی و قوانین و مقررات وجود داشته باشند، تصمیم گیری های مالی برای حفظ نقدینگی و پایداری سیستم در بلند مدت اعمال می شوند. پژوهش حاضر به مقایسه مدلهای پارامتریک موثر در تصمیم گیری های مالی برای تامین منابع مالی تعهدات بلند مدت سازمان تامین اجتماعی با استفاده از دانش اکچوئری می پردازد به منظور دستیابی به اهداف پژوهش با تغییر در پارامترهای اساسی اصلاحات پارامتریک، تاثیر آنها بر منابع سازمان با استفاده از دانش اکچوئری و نرم افزار های محاسباتی مربوطه نظیر، ILO -PENS برآورد شده و سپس تاثیر آنها را در پایداری منابع سازمان در یک بازه70ساله برآورد شده است. طبق نتایج بدست آمده در صورت اعمال هر یک از اصلاحات پارامتریک شامل: تغییر در نرخ حق بیمه، تغییر در سابقه پرداخت حق بیمه برای بازنشستگی وتغییر در سن بازنشستگی، نقطه سر به سری منابع سازمان تامین اجتماعی به ترتیب تا سالهای 1413، 1414و 1416 به تعویق میافتد و به این ترتیب در این وقفه کوتاه مدت برای مدیران سازمان تامین اجتماعی علاوه بر فراهم شدن منابع لازم جهت پرداخت تعهدات بلندت، فرصت کافی برای تصمیم گیری در خصوص چگونگی انجام اصلاحات ساختاری نیز بدست می آید.