انزوای ژئوپلیتیکی

ایران در سیاست های خارجی خود و در برهه ای خاص، با بازتولید رسوبات پیشین و مُرده ریگ های تلخ گذشته، به ناسازواری و تقابل با کانون های قدرت دست زده است. از حقانیّت بیشینه ی این میراث های تلخ نمی توان به آسانی عبور کرد و انصاف در آن است که به چنین واقعیت های تاریخی انگشت تایید گذاشته شود. با این حال، پُشت گرمی بیش از حد بر این رسوباتِ پیشین که بی اعتمادی را نهادینه می کند، رویکردی نیست که بتواند در همه ی برهه ها، منافع ملی یک کشور را در عرصه ی شبکه ای و پیچیده ی ژئوپلیتیک برآورده کند. از دیگر سوی، گفتمانی که سبب کم رنگ شدن یا نهان شدنِ ارزش ها و ایده های انقلاب اسلامی شود، نیز نمی تواند پذیرفته شود. تجربه ی زیسته و تاریخی ایران نشان داده است که این کشور می تواند با بازشناخت ژرف موقعیت و مختصات ژئوپلیتیکی خود، یک قدرت کلان در سطح منطقه باشد و از چالش ها و انزوای ژئوپلیتیکی که پی رفت آن، هدررفتِ منابع اجتماعی- انسانی است، مصون بماند. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی گفتمان های موجود در سیاست خارجی ایران پرداخته است و می کوشد تا این فرضیه را به اثبات رساند که گفتمان میانه در سیاست خارجی، یکی از رهیافت های سودآور است و وزن ژئوپلیتیک ایران را در سطح منطقه ای و فرامنطقه ای بهبود می بخشد.

کردستان عراق نام منطقه ای در شمال عراق است که از ابتدای استقلال این کشور در سال 1932 تاکنون بر سر جدایی از عراق جنگیده است. کردها پس از سال ها مبارزه توانستند در سال 1991 در شمال این کشور به حداقلی از خودمختاری دست یابند. با سقوط صدام (2004) کردها موفق شدند کردستان را به منطقه ای فدرالی تبدیل کنند. این منطقه تا سال 2014 در اوج شکوفایی بود، اما با ظهور داعش (2014)، کردها با حکومت مرکزی عراق بر سر بودجه و مناطق مورد مناقشه دچار اختلاف شدند و در 25 سپتامبر 2017 همه پرسی ای برگزار کردند که نتیجه آن، رأی مثبت به استقلال از عراق بود. در این پژوهش توصیفی-تحلیلی، برای جمع آوری داده ها از منابع مکتوب و اینترنت استفاده شده است. پرسشی که مطرح می شود این است که برگزاری همه پرسی چه پیامدهایی برای کردستان عراق در مقیاس منطقه ای داشته است. مطابق فرضیه پژوهش، این همه پرسی پیامدهای منفی سیاسی و اقتصادی متعددی برای آن ها ایجاد کرده است. نتایج نشان می دهد انزوای ژئوپلیتیکی تحمیلی، تحریم تجاری اقلیم کردستان توسط ترکیه و ایران و حمایت اسرائیل از مرکزگریزی کردها، از جمله پیامدهای منطقه ای همه پرسی در کردستان عراق بوده اند؛بنابراین می توان گفت با توجه به موقعیت محصور در خشکی کردستان عراق و ناخرسندی کشورهای هم جوار از واگرایی کردها به دلیل تبعات ژئوپلیتیکی آن، هرگونه اقدامی از جانب آن ها در این زمینه، فارغ از هرگونه نتیجه ای، محکوم به شکست است.