هنجار انصاف

پژوهش حاضر براساس نقش محوری هنجار صداقت در نظم اجتماعی طراحی شده است. دیدگاه اصلی این تحقیق نظریة نظم اجتماعی است. روش مطالعه موردپژوهی چندگانه و گزارش ها برمبنای پیمایش درون موردی است. در این تحقیق صداقت به چهار بُعد اصلی تقسیم شده است. سه بُعدِ آن، صبغة محتوایی داشته است و بُعد چهارم صداقت، که عام گراست، دامنة به کارگیری هنجار صداقت را کانون توجه قرار داده است. نتایج تحلیل دوبه دو و چندمتغیری گمانه های تحقیق را تأیید می کنند. معادلات رگرسیون چندگامه نشان می دهند که در سطح خانواده، متغیرهای تعهد، احساس تعلق، و وسعت اعتماد خانواده بر تقویت رعایت هنجار صداقت در جوانان نمونة تحقیق مؤثر هستند. در سطح مدرسه، تقویت هویت دانش آموزی، کاهش خشونت مدرسه ای، عدم فشار به علت کسب نمرة کم، و رعایت هنجار انصاف در مدرسه برای تقویت تمایل به رعایت هنجار صداقت بسیار اساسی اند. درنهایت در سطح جامعه، معادلات رگرسیون نشان می دهند که احساس عدالت اجتماعی و رعایت هنجار صداقت در جامعه متغیرهای کلیدی پرورش هنجار صداقت در جوانان هستند.

هنجار اخلاقی انصاف به منزلة تجلی عدالت در سطح جامعه، مهم ترین معیار رفتاری برای توزیع منابع است. این مقاله نیز درجهت تحلیل اجتماعی این قاعدة رفتاری تنظیم شده است. رویکرد اصلی این مقاله، نظریة تلفیقی و چندبُعدی نظم اجتماعی است؛ چراکه در آن به ارتباط وثیقِ نکات محوری نظریه های تربیتی توجه و از تقلیل گرایی مرسوم اجتناب شده است. روش انجام تحقیق، بنابه امکانات و ماهیت، پیمایش درون موردی از نُه دبیرستان در سطح استان تهران و 739 دانش آموز است. در این مقاله، هنجار اخلاقی انصاف به دو بُعد اصلی عام گرا و خاص گرا تقسیم شده است که شعاع به کارگیری این هنجار را مطمح نظر دارد. فرضیه های تحقیق ازطریق شواهد کمی و کیفی به لحاظ تجربی تأیید می شوند. نتایجِ تحلیل رگرسیونی چندگامه حاکی از آن است که در سطح فرد، متغیرهای تعهد خاص گرا، اعتماد عام گرا، و صداقت عام گرا بیشترین نقشِ تقویت کننده را در تمایل جوانان برای رعایت عام گرای هنجار انصاف دارا هستند. در سطح خانواده، ویژگی های هم گامی و مذهب مهم ترین عوامل مقوم انصاف عام گرا هستند. در سطح مدرسه، هم گامی در مدرسه بیشترین نقش را در تقویت انصاف عام گرا دارد و در سطح جامعه، میزان ارزیابی از گسترش عدالت در انصاف عام گرای جوانان نقش منفی ایفا می کند.

زمینه و هدف:  این پژوهش در زمینه ی کج روی و انحرافات اجتماعی و در وجه سلبی، نظم اجتماعی انجام شده است. هدف و موضوع محوریِ آن، سوءمصرف سیگار توسط جوانان و یافتن علل مؤثر بر این رفتار کج رو است؛ لذا، رویکردهای اصلی در این پژوهش، نظریه های انحرافات اجتماعی و اخلاق اجتماعی است. روش شناسی:  روش انجام تحقیق، بنا به امکانات و ماهیت، موردپژوهی چندگانه ی مبسوط و اقدام پژوهیِ درون موردی است. زمان های گردآوری اطلاعات، به عنوان نقاط محک، چهار سالِ جداگانه بوده است. یافته ها:  یافته های تحقیق، حاکی از موفقیت نسبیِ اقدام پژوهی و کاهش هفت درصدی سوءمصرف سیگار میان جوانان حوزه ی تحقیق، طی مدت پژوهش است؛ اما الگو های لجستیکیِ مبتنی بر اخلاق اجتماعی، حاکی از آن است که مسئولیت سوءمصرف سیگار توسط جوانانِ مورد مطالعه، در حال حاضر، بیش تر متوجهِ شرایط توزیع عادلانه ی مزایا و موقعیت های اجتماعی است. نتیجه گیری:  فعالیت های تربیتی در سطح خُرد و متوسط، این توانایی را دارد که کاهش قابل توجهی در مصرف سیگار در میان پسران جوانان ایجاد کند؛ اما با توجه به شیوع این نوع کج رفتاری که بیش از 30 درصد از جوانانِ مورد مطالعه را تشکیل می دهد؛ باید انتظار داشت که تمام متغیرها، در سطوح سه گانه ی خُرد، متوسط و کلان بتوانند برای مقابله با آن فعال شوند. این در حالی است که شرایطِ سوءمصرف سیگار توسط جوانانِ مورد مطالعه، عمدتاً به طور ساختاری و از سطح کلان نشئت گرفته است و این مؤید آن است که تغییرِ آن، چندان مبتنی بر شرایطِ سطوح میانه و خرد نیست.