عوامل درون دانشگاهی

هدف مقاله حاضر، بررسی وضعیت دانشگاه های دولتی تهران در تحقق فرایند تبدیل دانش به فناوری است. به منظور دستیابی به هدف فوق، ابتدا شناسایی و تأیید عوامل اصلی و فرعی مؤثر بر فرایند تحقق تبدیل دانش به فناوری و اجرای مصاحبه نیمه ساختمند با صاحب نظران و متخصصان حوزه علم و فناوری انجام گرفت. در ادامه دیدگاه های صاحب نظران، متخصصان و خبرگان حوزه دانش و فناوری در مجموعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مؤسسات پژوهشی وابسته به آن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از وضعیت نامطلوب دانشگاه ها در این حوزه بوده که مستلزم سرمایه گذاری اساسی در این زمینه جهت بهبود عملکرد دانشگاه ها در تحقق فرایند تبدیل دانش به فناوری و در نهایت رشد و توسعه کشور خواهد بود.

در سال های اخیر، گزارش های متعددی از گسترش بی انگیزگی دانشجویان مهندسی از سوی استادان دانشگاه های مختلف ارائه شده است. علل این بی انگیزگی ها چیست و چگونه می توان انگیزه دانشجویان را افزایش داد؟ عوامل اثرگذار بر انگیزه می توانند درونی یا بیرونی باشند. خاستگاه انگیزه درونی، همچنان که از نام آن پیداست، درون فرد است؛ در مقابل، کانون انگیزه بیرونی در محیط فرد قرار دارد و به عنوان یک عاملی خارجی وی را به انجام دادن کاری خاص ترغیب می کند. نظر به آنکه انگیزه عاملی اثرگذار بر یادگیری و عملکرد دانشجویان در کلاس است، شناسایی عوامل ایجادکننده بی انگیزگی و کوشش برای برطرف کردن آنها، در موفقیت یادگیری و افزایش کیفیت آموزش نقش چشمگیری خواهد داشت. بدین منظور، یک نظرسنجی دو مرحله ای از دانشجویان مهندسی دانشکده های فنی دانشگاه تهران صورت گرفت و عوامل دارای بیشترین و کمترین تأثیر در بی انگیزگی دانشجویان شناسایی شد. پس از آن، به منظور سنجش اعتبار یافته های این بررسی، نظرسنجی مشابهی در دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی صورت گرفت که آن هم نتایجی مشابه با نظرسنجی قبلی به دست داد. عوامل اثرگذار بر بی انگیزگی، منشأ درون دانشگاهی (برنامه درسی، آموزشگران و محیط آموزشی)، بیرونی و اجتماعی دارند. از میان 27 عامل اثرگذار بررسی شده، خشک و تئوریک بودن دروس، کم بودن فعالیت های عملی و مهارتی و برآورده نشدن انتظارات در دانشگاه اثرگذارترین عوامل درون دانشگاهی در رشد بی انگیزگی دانشجویان مهندسی در دو دانشگاه مورد بررسی شناسایی شدند.