هدیه های آسمانی

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب هدیه های آسمانی پایه ی ششم ابتدایی (متن، پرسش ها و تصاویر) از منظر فعال و غیر فعال بودن بر اساس روش ویلیام رومی در سال تحصیلی 92-1391 بود. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش، کتاب هدیه های آسمانی پایه ی ششم بود. کل کتاب به عنوان نمونه، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات، سیاهه ی تحلیل مبتنی بر روش ویلیام رومی است که براساس مبانی نظری تهیه و روایی آن توسط متخصصان علوم تربیتی تأیید شد. واحد مطالعه درس های مندرج در کتاب و واحد تجزیه و تحلیل، متن، پرسش ها و تصاویر کتاب است که بر اساس مقوله های فعال و غیرفعال توسط فرمول ویلیام رومی تحلیل و ضریب درگیری آن ها مشخص شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که متن کتاب هدیه های آسمانی با ضریب درگیری 02/0 ، متنی غیرفعال و غیر پویاست و بیشتر به بیان حقایق و ارائه ی اطلاعات می پردازد. پرسش های کتاب با ضریب درگیری 36/1 نشان می دهد که پرسش ها فعال و پویا هستند و زمینه را برای یادگیری فعال فراهم می کنند، اما تصاویر کتاب هدیه های آسمانی با ضریب درگیری 25/0 نشان دهنده ی غیر فعال و غیر پویا بودن تصاویر است و زمینه را برای فعالیت فراهم نمی کند. بنابراین، متن و تصاویر کتاب هدیه های آسمانی پایه ی ششم ابتدایی 92-1391 به روش غیرفعال و پرسش های کتاب به روش فعال تدوین شده اند.

اخلاق از مسائل بنیادی در تربیت انسان است و شناسایی مفاهیم اخلاقی از اهمیت به سزایی برخوردار است. یکی از مهم ترین سازمان هایی که می تواند برای رشد اخلاق قدم های مهمی بردارد، سازمان آموزش و پرورش است که می بایست اخلاق را در دانش آموزان نهادینه سازد. در نتیجه پژوهش حاضر با هدف ارزیابی و تحلیل محتوای کتب هدیه های آسمانی دوره ابتدایی انجام شده است تا میزان پرداخته شدن به مولفه های اخلاقی مشخص گردد. جامعه آماری شامل محتوای کتب هدیه های آسمانی دوره ابتدایی است که با روش کیفی قیاسی مورد بررسی قرار گرفته است. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه آن است ﮐﻪ در ﮐﺘﺐ درﺳﯽ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ، اخلاق سیاسی از بیشترین میزان و اخلاق اجتماعی ازکمترین میزان توجه برخوردار می باشد. و مولفان کتب درسی باید در امر تعلیم و تربیت و تدوین نظام آموزشی بر اساس آموزه های اخلاقی مذکور اهتمام بیشتری ورزند.

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل محتوای کتاب هدیه های آسمانی پایه ی پنجم ابتدایی (متن، پرسش و تصاویر) از منظر فعال و غیرفعال بودن بر اساس روش ویلیام رومی در سال تحصیلی ۹۸-۱۳۹۷ بود. جامعه مورد مطالعه در این پژوهش، کتاب هدیه های آسمانی پایه پنجم ابتدایی بود. کل کتاب به عنوان نمونه، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات، تحلیل مبتنی بر روش ویلیام رومی است که بر اساس مبانی نظری تهیه و روایی آن توسط معلمان پایه پنجم ابتدایی تائید شد. واحد مطالعه درس های مندرج در کتاب و واحد تجزیه وتحلیل، متن، پرسش ها و تصاویر کتاب است که بر اساس مقوله های فعال و غیرفعال بوسیله فرمول ویلیام رومی تحلیل و ضریب درگیری آنها مشخص شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که متن کتاب هدیه های آسمانی با ضریب درگیری 09/0 متنی غیرفعال و غیر پویاست و بیشتر به بیان حقایق و ارائه ی اطلاعات می پردازد. پرسش های کتاب با ضریب درگیری 42/1 نشان می دهد که پرسش ها فعال و پویا هستند و زمینه را برای یادگیری فعال فراهم می کنند، همچنین تصاویر کتاب هدیه های آسمانی با ضریب درگیری 88/0 نشان دهنده ی فعال بودن تصاویر است و زمینه را برای فعالیت فراهم می کند. بنابراین، متن کتاب هدیه آسمانی پایه پنجم ابتدایی به روش غیرفعال اما فعالیت ها و تصاویر کتاب هدیه های آسمانی به روش فعال تدوین شده اند.

استعاره ابزاری مؤثر در تفهیم مفاهیم انتزاعی است. پژوهش حاضر میزان بهره مندی کتاب هدیه های آسمانی دوم و سوم دبستان از استعاره و نقش آن در تفهیم مفاهیم ناملموس را بررسی می کند. در همین راستا اطلاعات مربوط به «قلمروهای مبدا و مقصد»، «تعمیم چند معنا» و «نگاشت جزئی» به تفکیک درس های هر دو پایه، در دو جدول مجزا جمع آوری شده و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. طبق یافته های پژوهش، مؤلفان در پایه دوم از 38 استعاره برای تفهیم مفاهیم انتزاعیِ 16 درس و در پایه سوم از 46 استعاره برای تفهیم مفاهیم 16 درس بهره برده اند. بنابراین در هریک از پایه ها، 4 درس از 20 درس به کلی از عنصر استعاره بی بهره بوده اند. این امر درکنار درس هایی که در آن از استعاره استفاده نشده است، نشان می دهد که پراکندگی استعاره ها از جهت به کارگیری در همه درس ها از نمودار منظمی پیروی نمی کند؛ لذا در تعداد قابل توجهی از درس ها این ابزار به نحو شایسته ای به کار نرفته است. توجه به تنوع قلمروهای مبدا استفاده شده، نشان می دهد که مؤلفان از24 نوع حوزه مبدا برای تفهیم23 گونه حوزه مقصد درپایه دوم دبستان و از 36 نوع حوزه مبدأ برای عینی کردن 35 گونه حوزه مقصد در پایه سوم دبستان استفاده کرده اند. در نتیجه، با ارتقاء دانش آموزان به پایه بالاتر افزایش و رشد شناختی آنها، بسامد و تنوع کاربرد استعاره در کتاب هدیه آسمانی بیشتر شده است. بهتر است نگاه متوازن به فراوانی و تنوع کاربرد استعاره در کلیه دروس از سوی مؤلفان مورد توجه قرارگیرد تا به تسهیل یادگیری مفاهیم ناملموس کمک شایانی کند.