وظایف شهروندی

طرح های شهری باید علاوه بر تأکید بر بعد عملکردی، همسو با حس زیبایی شناسی و عشق به طبیعت باشند تا رضایت شهروندان را فراهم آورند. از سویی، رضایت هر جامعه به این بستگی دارد که تمام اعضای آن جامعه احساس کنند در آن مشارکت و سهم دارند و از جریان عادی جامعه کنار گذاشته نشده اند. مشارکت شهروندان در اداره امور شهر از پیش نیازهای اساسی برای موفقیت برنامه ها و به ثمر رسیدن تلاش های مدیریت شهری است. با توجه به اهمیت دو مقوله مشارکت شهروندی و زیباسازی شهری، این پژوهش به بررسی میزان مشارکت شهروندان در زیباسازی شهری اختصاص دارد و رابطه مشارکت با عوامل مؤثر بر آن را به منظور بهبود منظر شهری تجزیه و تحلیل می کند. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و جمع آوری اطلاعات با استفاده از پرسش نامه انجام گرفت. جامعه آماری تحت مطالعه در فرایند پرسشگری شامل شهروندان منطقه 6 تهران بود و با توجه به جمعیت منطقه 6 تهران (225290 نفر)، بر اساس روش کوکران 384 پرسش نامه مورد نیاز بود که تهیه و توسط شهروندان تکمیل گردید. داده های حاصل از پرسش نامه در نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های t-test, crosstabs, chi square و Spearman، تجزیه و تحلیل شدند. نتایج تحقیق نشان داد که مشارکت شهروندی در وضعیت نامطلوب قرار دارد. طبق نتایج، میان متغیرهای سواد، جنس، اشتغال، تأهل، آگاهی و وظایف با میزان مشارکت رابطه معنادار وجود دارد، ولی رابطه معناداری بین سن و مشارکت دیده نمی شود. با توجه به نتایج تحقیق نیاز است توجه اساسی به مسائل زیرساختی مثل ویژگی های جمعیتی و مفاهیم نرم مثل فرهنگ سازی و آگاهی شهروندی مبذول شود.

با ورود به هزاره سوم، فرهنگ شهروندی به منزله مقوله ای نوین و پرمناقشه بین صاحب نظران جامعه شناسی و دیگر حوزه های وابسته پدیدار شد. ازین رو، در سالیان اخیر اندیشمندان الگوهای متعددی از فرهنگ شهروندی برای جامعه مدنی غرب ارائه داده اند که این مدل ها با مبانی اسلامی ایرانی جامعه ایران سازگاری چندانی ندارد. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی فرهنگ شهروندی مبتنی بر مبانی اسلامی ایرانی و بر مبنای مطالعه ای توصیفی اکتشافی با رویکردی توسعه ای کاربردی انجام شد. جامعه آماری پژوهش برای سنجش اعتبار محتوایی مدل شامل خبرگان و متخصصان فعال در حوزه فرهنگ و حقوق شهروندی در کشور بود. نمونه آماری به روش هدفمند قضاوتی به تعداد 15 نفر انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها شامل مطالعات عمیق کتابخانه ای و پرسشنامه خبرگانی بود. در نهایت، در این پژوهش، مبتنی بر روش هفت مرحله ای فراترکیب، الگوی فرهنگ شهروندی بر اساس مبانی اسلامی ایرانی ارائه شد که شامل سه بُعد حقوقی و وظیفه ای و ارزشی شهروندی و سیزده مؤلفه اصلی است. همچنین، در پایان، راهکارهای توسعه و ارتقای فرهنگ شهروندی اسلامی ایرانی ارائه شده است.

هدف این پژوهش سنجش میزان آگاهی دانشجویان از حقوق و وظایف شهروندی و عوامل مرتبط با آن می باشد. که به روش پیمایشی و به صورت مقطعی انجام گرفته است. جامعه ی آماری دانشجویان دانشگاه یزد می باشند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 383 نفر از آنها به روش نمونه گیری طبقه ای به عنوان حجم نمونه انتخاب شده اند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن از طریق اعتبار محتوایی و پایایی از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ سنجیده شد. یافته ها نشان داد که میزان آگاهی دانشجویان از حقوق شهروندی کمی بالاتر از حد متوسط و میزان اگاهی آنها از وظایف شهروندی اندکی کمتر از حد متوسط است و بین متغیرهای جنسیت دانشجویان و میزان تحصیلات پدر آنها و هم چنین میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی و مشارکت سیاسی با  میزان آگاهی دانشجویان از حقوق و وظایف شهروندی ارتباط معنی داری وجود دارد. علاوه بر آن احساس هویت جمعی با میزان آگاهی از حقوق و وظایف شهروندی همبستگی مثبت و معناداری دارد. بنظر می رسد هرچه اگاهی در این زمینه افزایش می یابد احساس هویت جمعی نیز افزایش می یابد که این امر موجب تقویت هویت ملی، وفاداری و احساس مسؤولیت اجتماعی می گردد. در مجموع، متغیرهای باقیمانده در معادله رگرسیونی، 8 درصد از تغییرات اگاهی از حقوق شهروندی و 28 درصد از تغییرات آگاهی از وظایف شهروندی را تبیین می کنند.