مطالب مرتبط با کلیدواژه

قرآنکریم


۱.

تجزیه و تحلیل داستان حضرت یوسف (ع) در قرآن کریم براساس نظریة پراپ و گریماس(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: روایت پراپ یوسف (ع) گریماس قرآنکریم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲۸ تعداد دانلود : ۸۳۳
اگرچه مطالعة منظم طرح داستان توسط صورت گرایان و به خصوص با بررسی پراپ وارد دنیای ادبیات گردید، پس از پراپ روایت شناسان ساختارگرا از جمله گریماس در تلاش بودند تا ضمن رفع ایرادات مطالعة پراپ، به الگویی جامع برای مطالعة روایت ها دست یابند. پژوهش حاضر ضمن بررسی داستان حضرت یوسف (ع) برمبنای دیدگاه پراپ و گریماس در متن قرآن تلاش دارد به این سؤالات پاسخ دهد که: آیا یافته های پراپ با داستان های قرآن مطابقت دارد؟ آیا می توان زنجیره های سه گانة گریماس را در داستان های قرآن هم یافت؟ آیا پس از تحلیل داستان حضرت یوسف (ع) به عنوان نمونه ای از قصص قرآن می توان گفت میزان کارایی کدام دیدگاه در تحلیل قصص قرآن بیشتر است؟ داده ها از ترجمة محمدرضا صفوی از قرآن جمع آوری و سپس به روش توصیفی- تحلیلی مورد بررسی گرفته است. نتایج حاکی از این است که: 1. دیدگاه پراپ اگرچه قابلیت زیادی در تحلیل داستان ها دارد، ولی تحلیل داستان های قرآن برمبنای آن مستلزم ایجاد تغییراتی اساسی در آن است؛ 2. زنجیره های گریماس با توجه به این که وابسته به نوعی خاص از متون روایی نیستند، در داستان های قرآن کریم هم یافت می شوند؛ 3. با توجه به تحلیل داستان حضرت یوسف (ع) به عنوان نمونه ای از قصص قرآن می توان گفت میزان کارایی دیدگاه گریماس نسبت به دیدگاه پراپ در تحلیل قصص قرآن بیشتر است.
۲.

معناشناسی نفس در قرآن کریم با تأکید بر روابط همنشینی و جانشینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: نفس قرآنکریم معناشناسی روابط همنشینی روابط جانشینی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۵۰ تعداد دانلود : ۸۰۶
نفس از واژه های کلیدی در حوزه انسان شناسی است؛ ازاین رو، از دیرباز مکاتب کلامی، عرفانی، تفسیری و روایی به آن توجه کرده اند. این پژوهش با استفاده از روش معناشناسی، مفهوم نفس از دیدگاه قرآن کریم را تبیین کرده است؛ زیرا معناشناسی به دلیل نگاه تحلیلی و دقیق به متن، روشی سودمند برای دستیابی به معنای حقیقی کلمه است. با بررسی واژه نفس با رویکرد هم زمانی، روشن شد نفس بر محور همنشینی صفتی با مفاهیم واحده، مطمئنه، لوامه و اماره، بر محور همنشینی فعلی با افعال ظلم، کسب، تکلیف، توفی و مجازات و بر محور جانشینی با کلمات مرء، قلب و ید در یک حوزه معنایی قرار می گیرد؛ازاین رو نفس، حقیقت انسانى است که از روح برتر است و شعور، فهم، ادراک، اختیارو انتخاب و قدرت تمییز دارد و تعلق آن به بدن تدبیری است. این حقیقت با مرگ فانی نمی شود و علاوه بر دنیا در آخرت نیز مخاطب خداوند قرار می گیرد.
۳.

واکاوی «مُلک سلیمان» در قرآن کریم در قامت یک تمدن توحیدی (بررسی مؤلفه های تمدنی دولت سلیمان)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: قرآنکریم تمدن توحیدی ملک سلیمان نبی مولفه ها و شاخص ها تمدنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۱۵۲
بر اساس داده های نقلی و شواهد تاریخی، حکومت سلیمان نبی یکی از قدرت های بزرگ، مهم و تأثیرگذار در طول حیات تاریخ بشر بوده و مورد توجه همیشگی ادیان مختلف به ویژه ادیان توحیدی است. در قرآن کریم اشاراتی به این حکومت وجود دارد. البته ماجرای ویژگی های دولت حضرت سلیمان نسبت به داستان های دیگر قرآن ، به طور جزئی تری بحث شده و از آن تعبیر به «مُلک سلیمان» شده است. مسئله پژوهش پیش رو امکان اثبات دولت سلیمان به عنوان یک تمدن توحیدی در معیار های تمدن پژوهانه است. این مقاله با بررسی و واکاوی ملک سلیمان، با هدفِ کشف و اثبات آن در قامت یک تمدن، به شاخص ها و قواعد تمدنی این ملک می پردازد، که در آن با روش تحلیلی، از آیات قرآن کریم و تطبیق ویژگی های ملک سلیمان با مؤلفه ها و شاخص های لازم برای اثبات تمدنی بودن یک حکومت، از منظر تمدن شناسان پرداخته است. همچنین مؤلفه های مهمی چون ایدئولوژی و مکتب، رهبری و مدیریت، کلان مؤلفه اقتدار و قدرت در مؤلفه هایی چون اقتدار نظامی و امنیت، اقتدار اقتصادی، سیاسی، علمی و فناوری و همچنین قدرت های عجیب و شگفت انگیز، مؤلفه جغرافیایی و عرصه سرزمینی، عوامل اجتماعی و فرهنگی به ویژه در شاخص های مهمی چون عدالت گستری و ظلم ستیزی، رفاه و توسعه یافتگی، معماری و شهرسازی، قانون و نظم اجتماعی در نظر گرفته شده است. نتیجه آنکه ملک سلیمان در این مؤلفه ها و شاخص های تمدنی در عصر خود و حتی بسیاری از آن تاکنون، کم نظیر و در مواردی بی نظیر بوده است. حقیقت برجسته در تمدن سلیمان، شکل گیری و تداوم حیات چنین ملکی بر اساس توحیدمحوری است، که زمینه ایجاد یک تمدن بزرگ و بی نظیر را رقم زده است. بدیهی است تشکیل یک تمدن بزرگ و قویِ دین محور و توحیدگرا، درواقع اثبات وجود سابقه پیشینی تمدن توحیدی است که در تصدیقِ امکان تشکیل پسینی و مجدد یک تمدن دین مدار و توحیدگرا در قالب تمدن نوین اسلامی یا تمدن مهدوی کارایی دارد.